ශාන්ති කර්ම

බොහෝ විට රෝග, අපල ආදියෙන් ආරක්‍ෂා වීමට සහ ඒවායින් සුවය ලැබීම පිණිස ශාන්ති කර්ම සිදු කරනු ලැබේ

නැටුම් සම්ප්‍රදායෙහි

මෙරට නැටුම් සම්ප්‍රදායන්ට ආවේණික වූ විවිධාකාර වූ ශාන්ති කර්ම දැක ගත හැකි අතර, ඒ එක් එක් ශාන්ති කර්ම ප්‍රාදේශීය වශයෙන් සහ පූජා විධි වලට මුල්වන දෙවිවරු හා යකුන් අනූව වෙනස් වේ. උදාහරණයක් ලෙස පහතරට සන්නි යකුම දැක්විය හැකිවේ. කළුතර ප්‍රදේශයේ සන්නි යකුම ශාන්ති කර්මයේ සැන්දෑ සමයම පුද ලබන යකුන් වන්නේ කළු යකා, රීරි යකා, තොට යකා හා අභිමාන යකා වූවත්, අම්බලන්ගොඩ ප්‍රදේශයේ පුද ලබන්නේ කළු යකා, රීරි යකා, අභිමාන යකා, සූනියම් යකා හා බිල්ලේ යකා වේ.

උඩරට ශාන්ති කර්ම

දෙවියන් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (දේව තොවිල්)

යකුන් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (යක් තොවිල්)

ග්‍රහයින් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (ග්‍රහ තොවිල්)

 

පහතරට ශාන්ති කර්ම

දෙවියන් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (දේව තොවිල්)

  • දෙවොල් මඩු
  • ගම් මඩු
  • මල් මඩු
  • පූනා මඩු
  • ගිනි මඩු

යකුන් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (යක් තොවිල්)

  • සන්නි යකුම
  • රට යකුම
  • සූනියම් කැපිල්ල
  • මහසොහොන් සමයම
  • කුමාර සමයම
  • ගොපලු සමයම

ග්‍රහයින් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (ග්‍රහ තොවිල්)

  • බලියාග
  • ග්‍රහ පූජා
  • ග්‍රහ ශාන්ති

සබරගමු ශාන්ති කර්ම

දෙවියන් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (දේව තොවිල්)

  • පහන් මඩු
  • හැල්ලුම් මඩු
  • කිරි මඩු

යකුන් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (යක් තොවිල්)

  • ඉරමුදුන් සමයම
  • දහඅට සන්නිය
  • මංගල සමයම
  • දේව තොවිලය

ග්‍රහයින් උදෙසා සිදුකරන ශාන්ති කර්ම (ග්‍රහ තොවිල්)

  • බලියාග
  • ග්‍රහ පූජා

කොහොඹා කංකාරිය

ශ්‍රී ලංකාවේ දෙවි දේවතාවෝ බුදුදහමටත්, කිතු දහමටත්, හින්දු දහමටත් සෘජුව සම්බන්ධ දෙවිදේවතාවෝ හා ගැමි ජනතාවගේ පාරම්පරික ඇදහිලිවලට අරක්‌ ගත් දෙවි දේවතාවෝ වශයෙන් කොටස්‌ දෙකක්‌ වෙති. මෙම දෙවි දේවතාවුන් අතර සෙත් ශාන්ති ගෙන දෙන දෙවි දේවතා පිරිසක්‌ ද වින කිරීම් හා රෝග උපද්‍රව කිරීම් කරනු ලබන දෙවි දේවතා පියසක්‌ ද වෙති. ඊට අමතරව මෙම අංශ දෙකම නියෝජයන කරන දෙවිවරු සිටිති. කොහොඹා දෙවියෝ ඊට නිදසුන් වෙති. කොහොඹා කංකාරිය, කොහොඹා කම්කාරිය, කොහොඹා යක්‌කම යන ව්‍යවහාරයන්ගෙන් හඳුන්වන්නේ කොහොඹා දෙවියන් විෂයෙහි (කොහොඹා යනුවෙන් ද හැඳින්වේ.) පවත්වනු ලබන යාගෝත්සවයකි. මෙය ලංකාවේ මධ්‍යම කඳුකර ප්‍රදේශවලට ආවේනික වූ ශාන්ති කර්මයකි.

කොහොඹා දෙවියන්ගේ උත්පත්තිය පිළිබඳ ජනප්‍රවාද කිහිපයකි. කොහොඹ ගසට අධිගෘහිත බැවින් කොහොඹ යකා යනුවෙන් හැඳින්වෙන බව එක්‌ අදහසකි. දඹදිව බරණැස්‌ නුවර ඉන්දර හා පද්මාවතී රජ යුවළගේ දුව වූ චන්ද්‍රකාමී කුමරිය හා කලිඟුරට කිරදාර හා මායාවතී රජ යුවළගේ පුත් සුරඹා අතර ප්‍රේම සම්බන්ධයක්‌ ඇති කොට ගත් බවත්, සුරඹා නිසා ගැබ්ගත් චන්ද්‍රකාමී කුමරිය සුරඹා සමඟ රහසිගතව යන අතරමග වනයකදී කොහොඹ ගසක්‌ යටදී පුත් රුවනක්‌ ප්‍රසූත කළ බවත් එසේ උපන් කුමරා කොහොඹා නම් වූ බවත් ජනප්‍රවාදයේ එයි. "මලේ රාජකථාව" නම් ග්‍රන්ථයට හා "රාජාවාලිය" සඳහන් කරන ආකාරයට කොහොඹා යකාගේ උපත මීට වඩා වෙනස්‌ය. රාවණ රජු පැහැරගෙන ගිය තම බිසව වූ සීතා කුමරියගේ පතිවත ගැන සැක සිතූ විෂ්ණු ගැබ්ගෙන සිටි සීතා වනයට ගෙනගොස්‌ මරා දමන ලෙස සමන් දෙවිඳුට අණ කළේය. නමුත් සීතාව කෙරෙහි අනුකම්පා උපදවාගත් සමන් සීතාවට වනයේදී ජීවිත දානය දී එකෙකුගේ ලෙයින් අසිපත කොටාගෙන විත් විෂ්ණුට දැන්වීය. ප්‍රසව වේදනාවෙන් සිටි සීතාව වැල්මනී නම් තාපසයාගේ උදව් ලැබිණි. ඇය දරුවා ප්‍රසූත කළාය. දරුවා තාපසයාට භාරකොට ඇය පළවැල එකතු කිරීමට ගිය අවස්‌ථාවක දරුවා යහනින් වැටී හඬමින් සිටිය නමුqත් දරුවා ස්‌පර්ශ කිරීම අකැප යෑයි සිතා යහනට මලක්‌ දැමීමෙන් යහන මත කුමරෙකු නිර්මාණය විය. සීතා පැමිණ යහන මත වූ දරුවා නළවන අතර යහන යටින් ද දරුවකු හඬනු අසා ඇය කලබල වූවාය. ඒ ගැන තාපසයාගෙන් විමසූ විට තාපසයා තවත් දරුවකු මවා පෙන්වීය. සීතා මෙම දරුවන් තිදෙනාම ඇති දැඩි කළාය. මලේ රජදරුවන් ලෙස හැඳින්වූයේ මොවුන් තිදෙනාය. ඒ අනුව කොහොඹා දෙවියන් යනු මලේ රජම බව කියවේ.

කොහොඹා උපත නම් ග්‍රන්ථ දෙකේ දැක්‌වෙන පරිදි නම් කොහොඹ දෙවි මලේ රජු නොව මලේ රජු විසින් මැවූ දොළොස්‌ දෙවියන් අතර ප්‍රධාන දෙවියාය. කොහොඹ දෙවියන්ගේ පියා වැලිහෙළ නම් ගමේ වැසියකු බවත්. මව වෙළෙඳ කුලයේ ලෝක නම් කාන්තාවක බවත් එක්‌ කොහොඹා උපතක දැක්‌වේ. ලෝකා බිසව ගැබ්ගත් කල්හි නිල් මහනෙල් මලක්‌ සිහිනෙන් දුටුවාය. මෙසේ උපන් දරුවා හත් හැවිරිදි වියේදී දෙමාපිවන් හැර යන බවට නැකැතියන් විසින් අනාවැකි කියන ලදී. කුමරු සත් හැවිරිදි වියේදී දිය නාමින් සිටියදීම මලේ රජු දැක ඔහු පසුපස ගිය බව සඳහන් වේ. අනෙක්‌ කොහොඹා උපතට අනුව පියා "නිරිඳු" නම් වන අතර මව ලෝකාසුරු වංශයේ බිසවකි. බිසව දකින සිහිනය වන්නේ බමුණෙකු විසින් ඇයට දුන් ආභරන රජ කෙනකු විසින් පැහැරගෙන යැමයි.

කොහොඹා කංකාරියේ ආරම්භය ජනප්‍රවාද අනුව පඬුවස්‌ නිරිඳුගේ කාලයට දිවයයි. විජය රජු මියගියේ කුවේනියගේ ශාපයකින් බව ජන විශ්වාසයයි. ඉන්පසු රජ වූ පඬුවස්‌ රජුට ද එම ශාපයම හේතුවෙන් දිවි දෝෂයක්‌ ඇති විය. දිවියෙකු සිහිනෙන් දැකීම නිසා ඇති වූ බිය මෙලෙස දිවි දොaෂය ලෙස හැඳින්වේ. පඬුවස්‌ නිරිඳුගේ දිවිදොස්‌ දුරු කිරීමට මානෙල් මලෙන් උපන් මලේ රජු කැඳවාගෙන එන ලෙස ශක්‍ර දේවේන්ද්‍රයා විසින් රාහු අසුරයාට පවරන ලදී. රාහු අසුරයා ඌරෙකුගේ වෙස්‌ගෙන මලේ රජුගේ නදුන් උයන විනාශ කිරීමට පටන් ගත්තේය. වැදි යකුන් දොළොස්‌ දෙනකු සමඟ මලේ රජු ඌරාව ලුහුබඳී. ඌරා මුහුදු තරණය කර මෙම පිරිස ලක්‌දිවට ගෙන එයි. ලක්‌දිවට පැමිණි පසු රජුගේ ඊතල පහර වැදී ඌරා ගල් වෙයි. මෙය දෙවියන්ගේ උපායක්‌ බව මලය රජුට අවබෝධ වන්නේ එවිටය. මලය රජු මදුරා පුරයෙන් දෙදෙනකු ද ගෙන්වාගෙන උපතිස්‌ස නුවර නන්දන නම් මහමෙවුනා උයනේ රඟමඬලක්‌ තනා උත්සවශ්‍රීයෙන් යාතුකර්මය සිදුකරයි. පඬුවස්‌ නිරිඳුගේ දිවි දෝෂය ඉන් පහව ගියේය. මෙම මුල්ම උත්සවය රන් රිදී රඹ කොරසින් යුතු මඩුවක දින හතක්‌ වලියක්‌ මංගල්‍යය, දින හතක්‌ වැදියන් මංගල්‍යය එක්‌ දිනක්‌ කොහොඹයක්‌ මංගල්‍යය, දින හතක්‌ පිටියක්‌ මංගල්‍යය වශයෙන් සිදුකළ යුතු බව කියෑවේ. කොහොඹා කංකාරියේදී අලුත් කොහොඹ, පරණ කොහොඹා, මහ කොහොඹා යන කොහොඹා තුන් තට්‌ටුවක්‌, කන්දෙ බණ්‌ඩාර, කුමාර බණ්‌ඩාර, අතරගම බණ්‌ඩාර, හත් කට්‌ටුවක්‌ ද, වැදියකුන් දොළොසක්‌ ද කඩවර දෙවිවරු තිස්‌දෙකක්‌ ද කංකාරියේදී පිදුම් ලබති. මෙම දෙවිවරු ප්‍රමාණය හා නම් ද එක්‌ එක්‌ යක්‌දෙහි පරම්පරා අනුව හා ඒ ඒ ප්‍රදේශ අනුව වෙනස්‌කම් දක්‌නට ලැබේ.

කොහොඹා කංකාරියක්‌ කිරීමට පෙර ඇප වශයෙන් ගසක්‌ වෙන්කරනු ලැබේ. ඒ සඳහා තෝරා ගනු ලබන්නේ පොල්ගසකි. එම ගසේ කඳ වටා ගොක්‌කොළ වළල්ලක්‌ බැඳීමෙන් ඇප වෙන්කිරීම සිදුකරනු ලැබේ. කංකාරි මඩුවක්‌ තනවන බවට පොරොන්දු වීම මෙහිදී සිදු කෙරේ. කංකාරියට අවශ්‍ය පොල්තෙල් හිඳින්නේ ද එම පොල්ගසෙන් ගන්නා ගෙඩිවලින්ය. කංකාරිය කරන ප්‍රධාන යක්‌දෙස්‌සා විසින් මඩුවේ කප් සිටුවීමට අදාළ සුබ දිනයක්‌ ලබාදෙයි. කප වශයෙන් යොදාගනු ලබන්නේ නෑඹුල් (ගෙඩි හට නොගත්) කොස්‌ ගසකි. සූදානම් කරගත් කොස්‌ ලීය පොළොවෙහි අටමහලයක්‌ ඇඳ ඒ මැද සිටුවීම සිරිතයි. මඩු තැනීම ආරම්භ වන්නේ ඉන් අනතුරුවය. මඩුව තැනීමට අවශ්‍ය දැව හා භාණ්‌ඩ කල්ඇතිව වෙන්කොට තබනු ලැබේ. එය පේ කිරීම ලෙස හැඳින්වේ. මඩුවේ ප්‍රමාණය සාමාන්‍යයෙන් සඳහන් වන්නේ "හැටපා" මඩුවක්‌ ලෙසිනි. එනම් පාද හැටක්‌ හෙවත් කනු හැටක්‌ තිබීමයි. එසේ වුවද ඇතැම් විට මෙම ප්‍රමාණය වෙනස්‌ වන අවස්‌ථා ද ඇත. සිත් ඇදගන්නා සුළු මල් හා පෙති කැටයම් සහිත සැරසිලිවලින් මඩුව අලංකාර කෙරේ. මඩුවේ කනුවල තල්, පොල්, නවසි, බෝධිලි හා තැඹිලි යන ගෙඩි වලු බඳිනු ලැබේ. ගොක්‌ කොළ ඉදුණු කොට්‌ටං කොළ යනාදියේ විවිධ මෝස්‌තර අලංකාර කෙරේ. මඩුවෙහි උඩුවියන් බැඳ එක්‌ පසකින් මල් පහන් සහිත තට්‌ටු හා කාමර තුනකින් යුතු "යක්‌සාය" සකස්‌ කෙරේ. එම යක්‍ෂයා ද විසිතුරු ලෙස අලංකාර කෙරේ. යක්‌ ගෙය දෙපස රඹ කැන් එල්ලනු ලැබේ. දේවාභරත තැන්පත් කරනුයේ යක්‌ගෙයි මල්යහන් මතය.

යක්‌ගෙට විරුද්ධ පැත්තෙන් අයිලය සකස්‌ කරනු ලැබේ. මුහේ (මුවේ) ඇති කෙසෙක්‌ ගස්‌ නවයක්‌ සිටුවා කෙසෙල් පතුරු හා ගොක්‌ කොළවලින් සැරසිලි කර අයිලය සකස්‌ කෙරේ. නැට්‌ටුවන් නටන්නේ අයිලය හා යක්‌ගෙය අතර භූමියෙහිය.

කංකාරි මඩුව සකස්‌ කිරීමෙන් අනතුරුව මඩුපේ කිරීම සිදුකෙරේ. මඩුව තුළ පිනිදිය සඳුන් මිශ්‍ර ජලය, කිරිදියර ඉස ශුද්ධ පවිත්‍ර කර යාතිකා කරමින් මඩුව පේ කිරීම කරයි. මඩු පේ කිරීමෙන් අනතුරුව මඩුව ඇතුළට කිලි අසුවන ස්‌ත්‍රීන් වැනි අයට පැමිණීමට අවසර නොදෙයි. මඩු පේ කිරීම සිදුකරනුයේ කංකාරි මඩුව නැටීමට පෙර දිනයේය. දෙවියන් වෙනුවෙන් පිසින ආහාර සඳහා ජලය ලබාගන්නා ළිඳක්‌ හෝ ඇළක්‌ වැනි ස්‌ථානයක්‌ නම්කර එය ද පේ කිරීමක්‌ කරනු ලබයි. මෙය කොට පේ කිරීම නමින් හැඳින්වේ.

කංකාරිය ආරම්භ වන්නේ දේවාභරණ වැඩම කරවීමෙන්ය. පංචතූර්ය නාදයෙන් යුතු පෙරහැරකින් දේවාලයේ සිට දේවාභරණ වැඩමවාගෙන විත් මල්යහනෙහි තැන්පත් කෙරේ. එය දෙවියන්ගේ සංකේතයක්‌ ලෙස භාවිත කෙරේ. දෙවියන් යහනෙහි වැඩසිටින සේ සලකා කටයුතු කෙරේ. දෙවියන්ට සුවඳ දුම් ඇල්ලීම්, කෝල්මුර ගායනා කිරීම ආදිය සිදු කරනු ලැබේ. දෙවියන් සඳහා "අක්‌යාල" රැගෙන ඒම ද මෙවැනිම පෙරහැරකින් සිදු කෙරේ. අස්‌වැන්න නෙළාගත් පසු දෙවියන් සඳහා මුලින්ම වෙන්කොට තබනා කොටස "අක්‌යාල" නම් වේ. තැඹිලි ගසකින් මලක්‌ කපාගෙන ඒම ද ශුද්ධ කටයුත්තක්‌ ලෙස කංකාරිය ආරම්භයේදී සිදු කෙරේ. මල කැපීම "උතුරු කටුව උතුරට පානවා" යනුවෙන් හැඳින්වේ. උතුරු දෙසට ඇති තැඹිලි මලක්‌ කැපීම මෙහිදී සිදු කෙරේ. ගසට සුවඳ දුම් අල්ලා කවි කියා මල කපාගෙන ඒම මල පේකිරීම ලෙස එය හැඳින්වේ.

මෙහි මූලික කාර්යයන් අවසන් වීමෙන් අනතුරුව ප්‍රධාන නර්තන අංග ඉදිරිපත් කිරීම සිදුවේ. එවැනි ප්‍රධාන නර්තන අංගයකි "මෙලෙයිහි යකුන් නැටීම". මෙහි සතුන් යෑයි යෙදුනද මෙය දෙවියන් උදෙසා කෙරෙන නැටුමකි. ප්‍රධාන මල් අසුනට කිට්‌ටු නොවන්නට පිළියෙල කළ පුදසුනක්‌ ඉදිරියෙහි අටමගල ඇඳ බිම ආතුරයා වාඩිකරවා මල් බුලත් තටු ආතුරයා ළඟ තබා කවි ගායනා කරමින් නැටීම මෙහිදී සිදු කෙරේ. මෙම මලසුන ළඟ තබන පූජා භාණ්‌ඩ අතර වැදි පෙට්‌ටිය ද වෙයි. ඒ අනුව මෙය වැදියකුන් පිදීමකැයි ඇතැම්හු අදහස්‌ කරති. පසුව විස්‌තර වශයෙන් සහ නැටුම්වල සාරාංශයක්‌ මෙලෙයිහි යකුන් නැටීමේදී ඉදිරිපත් කෙරේ. මෙහිදී ආතුරයා ඉදිරිපිට පැදුරක විවිධ යාග භාණ්‌ඩ තබා පේකර පසුව වැදි පෙට්‌ටියක්‌, පැදුරක්‌, අමුකෑමක්‌, කුකුළු බිල්ලක්‌ මුනින් අතට නැමූ වංගෙඩියක්‌ වටේ තබනු ලැබ්. වංගෙඩිය මත සුදු රෙද්දක්‌ එළා එහි පඬුරු තබනු ලැබේ. කුකුළු බිල්ල එක්‌ අතකින් ද පොල් පහන අනෙක්‌ අතින් ද ගෙන නටමින් නැට්‌ටුවා ආතුරයාට ශාන්ති කරනු ලැබේ.

මෙලෙයිහි යකුන් නැටීමෙන් අනතුරුව යක්‌දෙශ්සෝ තොටට ගොස්‌ ඉස්‌ සෝදා නාගනිති. යක්‌ දෙවියන් විසින් වෙස්‌ ඇඳුම් ඇඳගැනීම කරනු ලබන්නේ ඉන් අනතුරුවය. මෙලෙයිහි යකුන් නැටීමේදී එම වෙස්‌ ඇඳුම් ඇඳීමක්‌ නොකළහ. වෙස්‌ ඇඳුම් ඇඳ යක්‌දෙස්‌සන්ව උඩුවියන් යටින් පෙරහැරකින් මඩුවට කැඳවාගෙන එනු ලැබේ. ඉන් අනතුරුව යක්‌දෙස්‌සනුත් බෙරකරුවොත් ඔවුනොවුන්ට ආචාර කර ගනිති.

කංකාරි මඩුවක එන මීළඟට වැදගත් අංගයකි අස්‌නෙ නැටීම. "විජය රජ කතාව" කුවේනි අස්‌න සිනබා අස්‌න යනාදී පොත්වල එන අයුරින් කවි ගායනා මගින් නිරූපණය කිරීම මෙහිදී සිදුකෙරේ. ඒ ඒ නර්තකයාගේ නර්තන හැකියාව මෙහිදී විදහා දැක්‌වීමට ඔවුහු උත්සාහ ගනිති. ප්‍රධාන යක්‌දෙස්‌සා කවි ගායනා ආරම්භය කරද්දී අනෙක්‌ යක්‌දෙස්‌සනුත් අත්වැල අල්ලයි. අස්‌සනය කියන විට නොව ඉන් අනතුරුව කරනු ලබන බෙර මාත්‍රා වැයීමට අනුව නැටීම සිදු කරයි.

කංකාරි මඩුවේ හත්පදේ නැටීමේ අවස්‌ථාව ද සුවිශේෂී අවස්‌ථාවකි. හත්පදේ ලෙස සලකන්නේ, බුලත් පදය, කොතලපදය, මල් පදය, අඟුරු දුම්මල පදය, සළු පදය, පොල් පදය, ආවළඳ පදය යන පදයන්ය. ඒ ඒ පදවලට අනුව යම් යම් රංගන ඉදිරිපත් කෙරේ. කංකාරි මඩුවක සිත් ඇදගන්නාසුළු නාට්‍යමය රංගන මෙම අවස්‌ථාවේ දැකගත හැකිය. කොකල පදය නටන්නා සුදු වස්‌ත්‍රයකින්, හිසද ආවරණය කරගෙන ස්‌ත්‍රියකගේ හාව භාව ලීලාවන් හා නර්තන විලාසයන් දක්‌වයි. පහතරට තොවිලයක එන දහඅටපාලි අවස්‌ථා මීට යම් සමානකමක්‌ ගනී.

යක්‌කම් පහ නමින් හැඳින්වෙන පූජා විධිය ද කොහොඹා කංකාරියේ වැදගත් අවස්‌ථාවකි. වැදි යන්නට ඉන් පළමු වැන්නයි. වැද්දන් ගිවිස්‌සීමෙන් මෙය ආරම්භ වෙයි. කොට්‌ටෝරුවා වැද්දා ලෙසත් යක්‌දෙස්‌සා මලය රජු ලෙසත් රංගනයේ යෙදේ. වැද්දා පිරුවටයක්‌ ඇඳ රෙදි කැබැල්ලක්‌ කරේ දමාගෙන සිටියි. මලය රජු වැද්දා එලවාගෙන යන අයුරින් බිම ඵළා ඇති පැදුරක්‌ වටා දෙදෙනාම දිව යැම සිදුකරති. කඳ හරහට තැබූ වංගෙඩියක්‌ වටා වැද්දන් යක්‌දෙස්‌සාත් නැටීම සිදුකරති. වැද්දාට මල්මාලයක්‌ දමා වැද්දා සමාජගත කිරීම නිරූපණය කරයි. වැද්දා හූවක්‌ තබා සියල්ලන්ටම තම සන්තෝෂය ප්‍රකාශ කරයි. ආතුරයාට දොළොස්‌ වසරක්‌ ආරක්‍ෂාව ලැබෙන්න යෑයි ආශිර්වාද කර පැන දුවයි.

නයා යක්‌කමේදී යක්‌දෙස්‌සා වී වැනීම, වී වේලීම, වී කෙටීම, අභිනය මගින් අභිනය මගින් ඉදිරිපත් කරයි. සෝළිය ගුරු නමැති පූජකයකුට දානය ගෙනයන ගැමියකුට නයෙක්‌ දෂ්ට කිරීමේ සිද්ධිය නිරූපණය කිරීම නයා යක්‌කම නම් වේ.

ඌරු යක්‌කමේදී මලය රජුගේ උයන විනාශ කිරීමට ආරම්භ කළ ඌරා සම්බන්ධ විස්‌තරය හාස්‍යය මුසු දෙබස්‌ සමගින් රඟපෑම සිදුකෙරේ. ඌරා යක්‌කම අවසානයේ ඌරාගේ මස්‌ ගම්වැසියන් අතර බෙදන ආකාරය නිරූපණය හාස්‍යජනක අවස්‌ථාවකි. පුද්ගල තරාතිරම අනුව මස්‌ ප්‍රමාණයේ අඩුවැඩිකම තීරණය කරයි. දර්පණ යක්‌කම හා අයිලේ යක්‌කම සමඟ යක්‌කම් පහක්‌ ලෙස ගණනය කෙරේ.

කංකාරි මඩුවේ හාල්, පොල්, එළවළු ආදිය ගබඩා කළ කොටස ගබඩාව ලෙස හැඳින්වේ. කංකාරි මඩුව අවසන් වන විට ගබඩාව කොල්ල කෑමක්‌ නිරූපණය කරයි. එය "ගබඩා කොල්ලය" ලෙස හැඳින්වේ. ගබඩාවට දුම්මල දුම් අල්ලා ගබඩාවේ ඇති දෑ ප්‍රධාන යක්‌දෙස්‌සා විසින් ලබාගැනීම ගබඩා කොල්ලයේදී සිදුවේ.

මෙම ප්‍රධාන සිද්ධීන්ට අමතරව සීතාපති, සිංහවල්ලි, පඬුවස්‌ විස්‌තරය, දඬුමොනර කතාව යන කතා පහ රඟදැක්‌වීම හා පලවැල දානය, ඌරුදානය, වැදි දානය, සුරබි දානය, දිවි දානය යන දාන පහට සම්බන්ධ පුවත් වෘත්තාන්ත ලෙස ගායනාවේ යෙදීමද මල් යහන් කවි හා කෝල්මුර කවි ගායනය ද යන අවස්‌ථා දක්‌නට ලැබේ. කංකාරිය අවසන් වන විට ප්‍රධාන යක්‌දෙස්‌සා විසින් දුන්න රැගෙන ගොස්‌ සිටුවා ඇති කෙසෙල් ගසේ මුහට (මුවට) විද දුන්න කඩා දමා ගෙඩි වහලට උඩින් කෙසෙල් මුහ (මුව) බිහිකරනු ලැබේ. මෙය මුහමල විදීම ලෙස හැඳින්වේ.

කොහොඹ කංකාරිය අවසන් කරන්නේ සියලු රෝග ධූරිභූත වන ලෙස යදිමින් කප ගැලවීමෙනි. කොහොඹා කංකාරිය ජන විශ්වාස හා ජන ඇදහිලි සමඟ දැඩිව සම්බන්ධ වූ උඩරට ප්‍රදේශයට ආවේණික වූ ශාන්ති කර්මයකි.

කොහොඹා කංකාරිය සිද්ද කරනකොට කරන ප්‍රධාන යාතුකර්ම කොටස් ටික

කප් සිටුවීම

දේවාභරණ අයිලයට වැඩමවීම

මහයාතිකාව

මගුල් බෙර වැයීම

ආතත හෙවත් යහන් බෙර වැයීම

යක් ඇණවුම

අයිලය යැදීම / දේවාරාධනාව

අස්නේ නැටීම

යක් තුන් පද නැටීම

හත් පද පෙළපාලිය

ගුරුගේ මාලාව

මල් යහන කවි

කතා පහ නැටීම

දාන පහ

දුනු මාලප්පුව

කෝල් නඩුව

ආවැන්දුම

යක්කම පහ නැටීම

මල් හත් පදය නැටීම

හත්තාලය නැටීම

කප ගැලවීම

කඩවර ගොටුව

ගබඩා කොල්ලය

ගෙට ගිනි තැබීම

කොහොඹා හෑල්ල

මුව මල පිදීම

මාරාව නැටීම

කප් සිටුවීම ගැන මම මුලින්ම කිව්වා .

දේවාභරණ අයිලයට වැඩමවීම

මේකෙදී පංච තූර්ය නාද කරමින් දේවාලයක ඉඳලා කංකාරි මඩුවට දේවාභරණ වැඩම කරවනවා . දෙවියන් සංකේතවත් කරන්න තමයි මෙහෙම දේවාභරණ වැඩම කරවන්නේ . ඒ දේවාභරණ මල් යහනේ තැම්පත් කරලා සුවඳ දුම් අල්ලලා පහන් පත්තු කරලා කෝල්මුර කවි ගායනා කරනවා .

මහ යාතිකාව

මල් යහන ගාව හදපු පොඩි මල් යහනක් ළඟ අටමගල ඇඳලා එතන ආතුරයා වාඩිකරවලා පූජාභාණ්ඩ තියලා කවි කිය කිය ආතුරයාට සෙත් ශාන්ති කරනවා . ඊටත් පස්සේ කුකුල් බිල්ලක් සහ පොල් පහනක් අතට අරගෙන නර්තනයේ යෙදෙමින් කවි ගායනා කරමින් ආතුරයාට සෙත් ශාන්ති කරනවා .

මගුල් බෙර වැයීම

කංකාරියට වාදනය කරන්නේ ගැට බෙරය . මේ බෙර හරියට සුෂර කරලා සුවඳ දුම් අල්ලලා තෙරුවන් ගුණ සිහිකරලා තෙරුවන් කෙරෙහි පූජාවක් විදියට මගුල්බෙර පද වාදනය කරනවා . කොහොඹ ලීයෙන් හදපු බෙර පාවිච්චි කරනවා .

ආතත හෙවත් යහන් බෙර වැයීම

මගුල් බෙර වාදනය කරාට පස්සේ එක එක බෙර වාදකන් ඉදිරියට ඇවිල්ලා තමාගේ දක්ෂකම් පෙන්නන්න හොඳ හොඳ පද වාදනය කරනවා . යහන බෙර වාදනය කියන්නේ ඒකට .

යහන් බෙර වාදනය ඉවර උනාම දැන් නර්තන ශිල්පීන් නාලා පිරිසිදුවෙලා වෙස් තට්ටුව පැළඳ ගන්නවා . වෙස් බැන්දට පස්සේ මේ යක්දෙස්සන් උඩුවියනක් යටින් කංකාරි මඩුවට කැඳවාගෙන එනවා . ඒ ආවම මෙයාලා බෙරකාරයන් එක්ක ආචාර කර ගැනීමක් සිද්ද වෙනවා .

යක් ඇණවුම

දෙවියන් සහ භූතයන් සියලුදෙනාට මල් යහන කරා වඩින්න කියලා ආරාධනා කරමින් කවි ගායනා කර කර බෙර වාදන මැද්දේ නර්තන ඉදිරිපත් කිරීම මේ යක් ඇණවුමෙදී සිදුවෙනවා

අයිලය යැදීම

අයිලයට වඩින්න කියලා වැදී යක්කු දොළොස් කට්ටුවට ආරාධනාකිරීම අයිලය යදීමේදී සිදු කෙරෙනවා .

අස්නේ නැටීම

කුවේණි අස්න , සිනබා අස්න වගේ කවි ගායනා කර කර මේ අවස්ථාවේදී නර්තන ඉදිරිපත් කරනවා . ප්‍රධාන යක්දෙස්සා කවි ගායනා කිරීම ආරම්භ කරත්දී අනිත් යක් දෙස්සන් අත්වැල් අල්ලමින් මේ කවි ගායනාකරනවා . එක එක යක් දෙස්සන් තමන්ගේ නර්තන හැකියාව ඉදිරිපත් කරන්න මේ අස්නේ නැටීම උපයෝගී කරගන්නවා .

යක් තුන් පද නැටීම

නැටීම කිව්වට ඉතිං මේකේ නැටීමක් වෙන්නේ නෑ . දක්ෂ බෙර වාදකයින් දෙන්නා බැගින් මාරුවෙන් මාරුවට බෙර වාදන ඉදිරිපත් කිරීම යක් තුන් පද නැටීම කියලා කියනවා .

හත්පද පෙළපාලිය

මේ හත් පද නැටීම ශාශ්ත්‍රීය නැටුමේ ඉහලම අංගයක් කියලා හඳුන්වනවා . ඒ ඒ පදයට වෙන් වෙච්ච බෙර පද හතක් එක්කම මේ හත් පද නැටීම කෙරෙනවා .

මුට්ටි පදය

දුම්මල පදය

මල් පදය

බුලත් පදය

කොතල පදය

සළු පදය

පොල් පදය

තමයි ඒ පද හත

ගුරුගේ මාලාව

මේ ගුරුගේ මාලාව කියන අංගයට බත්මාලාව කියලත් කියනවා . මේක ප්‍රධාන කොටස් දෙකකින් කෙරෙනවා . නාට්‍යමය කොටස් වලින් මුල් කොටසත් කවි ගායනා වලින් තව කොටසකුත් මේ අංගයේ අන්තර්ගත වෙනවා ,

මල් යහන කවි

මල් යහන වලට දෙවියන් වඩින්න කියලා ආරාධනා කරන කවි ගායනා කිරීමක් මේ අංගයේදී සිද්ද කරනවා

කතා පහ නැටීම

විජය රාජ කතාව - විජය කුවේණි කතාව

කුවේණි කතාව - කුවේණි උත්පත්තිය

පඬුවස් කතාව - විජයාවතරණය / දිවි දෝෂය

දඬු මොනර කතාව - කොහොඹා දෙවියන්ගේ උපත

සීතාපතී කතාව - මලය රජ තුන් කට්ටුවේ උපත

මෙන්න මේ කතා පහ කවි ගායනා කරමින් නර්තනයේ යෙදෙමින් ඉදිරිපත් කිරීම කරනවා .

දාන පහ නැටීම

වැදී දානය - වැද්දන් ගැන කතාවක්

ඌරු දානය - මලය රජුගේ ලංකා ගමන

දිවි දානය - දිවි දෝෂය ගැන

පලවැල දානය - මලය රජු උපත

සුරබි දානය - කොහොඹා කංකාරිය උපත පිලිබඳ කතාව

මේවත් කතා . කලින් වගේම කවි ගායනා එක්ක නටමින් මේ කතා ඉදිරිපත් කරනවා .

දුනු මාලප්පුව

දුන්නක් අතින් අරගෙන කරන රංගනයක් මේක . මලය රජතුමා ඌරට විදින්න ආපු සිද්දිය තමයි මේකෙන් කියා පාන්නේ .

කෝල් කඩුව

කෝලායුධය කියලා දෙවියන්ගේ ආයුධයක් තියෙනවා . ඒ වගේ එකක් අතට අරගෙන මේ රංගනය ඉදිරිපත් කරනවා . කෝල් මුර ගායනා කිරීමකුත් මේකෙදී වෙනවා

ආවැත්දුම

වට්ටම් 12 කින් වගේම අඩවූ කස්තිරම් ගණනාවකින්ම වගේ හස්ත මුද්‍රා ගනාවක්ම තියෙන මේ රංගනය තමයි කොහොඹා කංකාරියේ වඩාත්ම දීර්ගම නර්තනය

මල් හත් පදය

මේක නටන්නේ වීර මුණ්ඩ දෙවියන් වෙනුවෙන් . යක් දෙස්සන් හතර දෙනෙක් පොල් මල් අතට අරගෙන තමයි මේ නර්තනය සිදු කරන්නේ .

යක්කම් පහ නැටීම

මේක ටිකක් හිනා යන කතා එහෙම තියෙන නැටුම් ඉදිරිපත් කිරීම් පහක් .

වැදී යක්කම

නයා යක්කම

ඌරා යක්කම

දර්ශනී යක්කම

මහ යක්කම

හත්තාලය නැටීම

තුන් සරණේ කවි ගායනා කරමින් මේ රංගනයේ යෙදෙනවා .

කප ගැලවීම

කවි ගායනා කිරීම අතරේ ප්‍රධාන යක්දෙස්සා විසින් කප ගැලවීම සිද්ද කරනවා .

කඩවර පිදීම

මේකෙදී කරන්නේ කඩවර දෙවියන්ට බත් කෙසෙල් වට්ටක්කා කරවල බුලත් පුවක් සහිත පූජාවක් පූජා කිරීම . කඩවර ගොටුව ආතුරයාගේ ඔලුවේ තියාගෙන කඩවර කවි , සිරසපාද කවි කියමින් සෙත් ශාන්ති කරනවා

ගබඩා කොල්ලය

ඔය කංකාරි මඩුවට තියෙනවා පොඩි ගබඩාවක් . මේකේ තමයි කංකාරියට ගන්න හාල් පොල් තියෙන්නේ . ප්‍රධාන යක්දෙස්සා වීරමුන්ඩ දෙවියන්ගේ වෙස් අරගෙන ගබඩාව කොල්ල කනවා නාට්‍යමය ආකාරයෙන් පෙන්නනවා .

ගෙට ගිනි තැබීම

ගබඩාවේ තියෙන ඒවා යක්දෙස්සෝ බෙදා ගත්තට පස්සේ ගබඩාවට ගිනි තියනවා .

කොහොඹා හෑල්ල

කොහොඹා දෙවියන්ගේ උත්පත්ති කතාව ගායනයෙන් සහ නර්තනයෙන් ඉදිරිපත් කරනවා .

මුව මල පිදීම

දැන් කංකාරිය ඉවර වෙන්න ලඟයි  . අයිලයේ පිටිපස්සේ තියෙන අර කෙසෙල් ගහක කෙසෙල් මුවයට ඊතලයකින් විදලා , මුවය කඩාගෙන ඊතලයෙන් කෙසෙල් මුව පතුරු ගහලා අයිලයට උඩින් වීසි කරලා කංකාරිය ඉවර කරන නැටුම ඉදිරිපත් කරනවා .

මාරා පද නැටීම

ප්‍රධාන යක්දෙස්සා මාරා පදය සහ ආලත්ති පදය කියන පද දෙකට අනුව හස්ත මුද්‍රාවෙන් කරන රංගනයක් මේක . ඒක නටලා ඉවරවෙලා කංකාරිය ඉවරයි කියලා තුන් පාරක් කියලා ප්‍රධාන බෙර කාරයා කරන ශාස්ත්‍රීය බෙර වාදනයෙන් කංකාරිය ඉවර වෙනවා .

කොහොඹා කංකාරියේදී අලුත් කොහොඹා , මහා කොහොඹා , පරණ කොහොඹා කියලා කොහොඹා දෙවිවරු තුන් කට්ටුවක් , බණ්ඩාර දෙවිවරු හත් කට්ටුවක් , වැදී යක්කු දොළොස් කට්ටුවක් , කඩවර යක්කු දෙතිස් කට්ටුව පිදුම් ලබනවා කියලා කියනවා .

ඔන්න ඔහොමයි කොහොඹා කංකාරිය නටන්නේ . කංකාරි නටන නර්තන ශිල්පීන් පෙරහැරවල් වලදී කරනම් ගහන්නේ නෑ කියලා දවසක් ටීවී එකේ කිව්වා . එහෙම කරනම් ගහනකොට වෙස් තට්ටුව බිම ගෑ උනොත් ඒක දෙවියන්ට කරන අගෞරවයක් විදියට ඒ ශිල්පීන් සලකනවා .

වෙස් තට්ටුව කියන්නේ කොහොඹා දෙවියන්ගේ හා මලය රජතුමාගේ ඇඳුම් කට්ටලය කියලා කියනවනේ. ගරු කරන්නේ ඒ කාරනාව මුල් කරගෙන වෙන්න ඕන .කංකාරි නටන අවුරුදු 80,90 විතර වයසක ගුරුන්නාන්සේලා තාමත් නුවර පළාතේ පිටිසර ගම් වල ඉන්නවා . හම්බුනොත් කතා කලරලා බලන්න . හරිම අහිංසක මිනිස්සු . බඩ කට පිරෙන්න බත් වේල හොයා ගන්න අමාරු උනත් මේ මිනිස්සු මෙච්චර කාලයක් මේවා ආරක්ෂා කරගෙන ආපු එකට අපි ඒ අයට පිං දෙන්න ඕන .

ස්‌ත්‍රීන්ගේ මන දොළ සපුරන කඩවර යක්‌ කංකාරිය

 

ලක්‌දිව උඩරට ප්‍රදේශයට සුවිශේෂ වූ ගර්භ සංරක්‍ෂණ ශාන්ති කර්මය කඩවර යක්‌ කංකාරියයි. උඩරට ගැමි ජනතාවගේ ඇදහිලි විශ්වාස, ආකල්ප මෙන්ම සාරධර්ම ද ඇසුරු කරගනිමින් ප්‍රභවය ලබා ඇති මෙකී යක්‌ කංකාරිය රට යකුමෙන් පහතරට ජනතාවටත් කුමාර සමය මෙන් සබරගමු ජනතාවටත් සිදුවන්නා වූ සමාජ මෙහෙවරට සමගාමි වූ සමාජ මෙහෙවරක්‌ නිහඬව සිදුකරන බව හේතු සාධක සහිතව පෙන්වා දිය හැකිය. කඩවර හුදු ගර්භ සංරක්‍ෂණයට පමණක්‌ සීමා වූ ශාන්ති කර්මයක්‌ නොව ගැබ් ගැනීම් සිදු නොවීම, හටගත් ගැබ ගබ්සාවීම, නියමිත කාලයට මාස්‌ ශුද්ධිය ඇති නොවීම, කිලිමාල, ලේමාල, වැළඳීම මෙන්ම මල්වර දෝෂ, තනිකම් දෝෂ, රතිකම්දෝෂ, ඇඟ වෙව්ලීම ආදී ස්‌ත්‍රීන් හා සම්බන්ධ වූ දහසකුත් එකක්‌ ලෙඩ රෝග හා සබැඳි යක්‌කාරියකි. එමෙන්ම දරු ප්‍රසූතිය පමා කිරීම, අංගවිකල දරුවන් බිහිකිරීම, බිහි වූ දරුවන් දින තුනක්‌ සත් දිනෙන් මරා දැමීම යනාදී කටයුතු ද සිදුකරන්නේ කඩවරය. උක්‌ත උවදුරුවලින් කාන්තාවන් නිදහස්‌ කර ගැනීමට කඩවරට පුද පූජා දොළ පිදේනි පුදා තුන්තිස්‌ පැයක්‌ මුළුල්ලේ අංග සම්පූර්ණව කඩවර යක්‌ කංකාරියක්‌ පැවැත්විය යුතු බව ඇදුරෝ තරයේ විශ්වාස කරති.

කඩවර යක්‌ කංකාරිය කන්ද උඩරට මෙන්ම උතුරුමැද හා වයඹ යන පළාත්වල ද විවිධ මුහුණුවරින් පවත්වන්නෙකි. උතුරුමැද පළාතේ පවත්වන කඩවර නැටීම, කොහොඹා යක්‌ කංකාරියේ පූර්වාධයකි. වයඹ පළාතේ කඩවර නැටීම, දළකඩවරට ගොට,q පිදේනි කැපකොට දීමට සීමාවන්නෙකි.

එහෙත් මධ්‍යම පළාතේ කඩවර යක්‌ කංකාරිය සීරි/ රීරි කඩවර, කොට කඩවර, රතිකඩවර, දළ කඩවර යන යකුන්ට වෙන වෙනම දොළ පිදේනි, ගොටු කැපකොට දෙන පන්යක්‌කම, කපුයක්‌කම, නයියක්‌කම, වැදියක්‌කම, දරුයක්‌කම, බොරුයක්‌කම, මහයක්‌කම යන යක්‌කම් හතකින් පරිපූර්ණ වූ සර්ව රාත්‍රිකව පවත්වන ගර්භ සංරක්‍ෂණ පූජා කර්මයකි. ගර්භ සංරක්‍ෂණය අරබයා කන්ද උඩරට පැවැත්වෙන සොකරි නැටුම, මල් බලිය පිදීම, කිරි අම්මාවරුන්ගේ දානය, කළුකුමාර යන්ත්‍රය පැළඳීම හා විවිධ ආගමික ස්‌ථානවලට භාරහාර වීම යනාදී දහසකුත් එකක්‌ පූජා කර්ම අතර කඩවර යක්‌කංකාරියට ප්‍රමුඛ ස්‌ථානයක්‌ හිමිවන්නේ ප්‍රතිඵලදායක වූ වත් පිළිවෙත් රටාව හේතුවෙනි.

"
කඩවර" පොදු ව්‍යවහාරයේ කඩවර යක්‌/දෙවි නමින් සැලකෙන අන්තරාවරිතිත දෙවි කෙනෙක්‌ වුවද කඩවර යක්‌ කංකාරියේදී කඩවර දෙවි නමින් පුද පෙත් ලබන්නේ සෙනවිරත්න මුල්කඩවර හෙවත් කලාකඩවරටය. පුළුටු බත් භෝජන නොබුදින කලාකඩවරට කිරිබත් ගොටුවක්‌ පුද දීමට ඇදුරන් පුරුදු වී සිටින්නේ මෙබැවිනි. දැදුරුඔය, නුවර කලාවිය පමණක්‌ නොව සමස්‌ත වැව්ගම්වාසීන්ගේම එකම ඉටුදෙවියා සෙනවිරත්න මුල්කඩවරය. දේශීය සම්භවයක්‌ ඇති එකම කඩවර දෙවියා ද වන්නේ සෙනවිරත්න මුල්කඩවරය. මොහුගේ බලපරාක්‍රමය එදා මෙන්ම අද ද කිසිදු අඩුවකින් තොරව පවත්නා බවත් ඇතැම් දිනවල කලා වැවේ වැව් ඉස්‌මත්තේ පෙනී සිටින බවත් ඇදුරෝ ප්‍රකාශ කරති. සෙනෙවිරත්න මුල්කඩවර වෙනුවෙන් සකස්‌ කළ කිරිබත් ගොටුවක්‌ පුදදීමට මොවුහු කිසිසේත් අමතක නොකරති. සෙනවිරත්න මුල්කඩවර හෙවත් කලාකඩවරට කිරිබත් ගොටුවක්‌ පුදදෙන ඇදුරෝ රීරිකඩවරට, තොටකඩවරට, රතිකඩවරට, දළකඩවරට යන කඩවර යකුන්ට පිළිවෙලින් සැන්දෑ පිදේනිය, තොටකඩවර පිදේනිය, රතිකඩවර පිදේනිය, නොමළ දත්ත පිදේනිය යන සිව්මහා පිදේනි මන්ත්‍ර දිෂ්ටියෙන් දිෂ්ටි කොට ඒ ඒ අදාළ තැන්වලට අදාළ වෙලාවට ගෙනගොස්‌ කැපකොට දෙති. එමෙන්ම හාස්‍ය හා විනෝදය, මානසික විරාමය රැගත් පන්යක්‌කම, කපුයක්‌කම, බොරුයක්‌කම, දරු යක්‌කම, වැදියක්‌කම, නයි යක්‌කම හා මහයක්‌කම යන යක්‌කම් හතක්‌ හා තංතිරිවේණා උඩැක්‌කි නැටීම් ආදී නාට්‍යමය ජවනිකා ඉදිරිපත් කිරීමටත් කංකාරියෙන් අපේක්‍ෂිත මුඛ්‍ය පරමාර්ථය වටා මෙකී සියලුම උපාංග හා චරිත සිද්ධි මෙන්ම විවිධ අවස්‌ථා ද එකට එක්‌වී එකී භූත ධාරණාවකට අනුව පෙළගැසී තිබීම ද අවධානය යොමු කළ යුතු කරුණකි. මෙවන් සියලු උපාංගවලින් සැදුම්ලත් සර්ව රාත්‍රිකව පවත්වන කඩවර යක්‌කාරියක්‌ මධ්‍යම පළාතේ හැරුණු විට වෙනත් කිසිදු ප්‍රදේශයකින් දැකගන්නට නොලැබීම ද විශේෂ කරුණකි.

ඉතාමත් සැලැස්‌මකට අනුව සකස්‌ වූ ප්‍රතිඵලදායක මෙම ශාන්ති කර්මය ආරම්භ කරන අවස්‌ථාවේදී රෝගාතුරව දැඩි අසාධ්‍ය තත්ත්වයෙන් යාගමඩුවට පැමිණි කාන්තාවන් පසුදා උදෑසන ශාන්ති කර්මය අවසානයේදී එකී සියලු රෝග තත්ත්වයන්ගෙන් අත්මිදී ඉතා හොඳ සනීපයෙන් විනෝදයෙන් ඇදුරුතුමන්ට නමස්‌කාර කර යාග මඩුවෙන් සමුගත් අවස්‌ථා අප එමටවත් දැක ඇත.

මල්වරවීම, මල්වර කිල්ල පිළිබඳ තම දූ දරුවන් නිසි පරිදි දැනුවත් නොකිරීමේ වරදින් මල්වර වන මොහොතේම ඇතිවන මල්වර කිල්ලක්‌ සමඟ වැළඳෙන කඩවර දෝෂය බොහෝ අය හඳුනාගෙන දේශීය මෙන්ම විදේශීය වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සිදුකරනු දැකිය හැකිය. එසේ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර කොතෙක්‌ සිදු කළත් කඩවර දෝෂය ඉවත්වනතුරු එකී රෝගී කාන්තාවට ගැබ් ගැනමක්‌ සිදු නොවන අතර ගැබ් ගැනීමක්‌ සිදු වුවද එක්‌ මසකින් සමසකින් හෝ සත්මසකින් එකී දරු ගැබ විනාශ කර දැමීම කඩවරගේ සාමාන්‍ය ස්‌වභාවය බව මේ පිළිබඳව අවබෝධය ඇති බොහෝ පිරිස්‌ විශ්වාස කරති.

එබැවින් මෙකී ශාන්ති කර්මය පිළිබඳ ප්‍රජාව දැනුවත් කිරීම සුවිශේෂ සමාජ මෙහෙවරක්‌ කොට සැලකීම අසාධාරණ නොවන්නේය. ඒ අනුව උඩරට කඩවර යක්‌කංකාරියේ පූජා විධි රටාව පිළිබඳ අපේ සැලකිල්ල යොමු කළ යුතුය. පූජාවිධි රටාව සමයම් හතරකින් සමන්විත වෙයි. ඒ හැන්දෑ සමයම, පූර්ව මධ්‍යම සමයම, අපර මධ්‍යම සමයම හා අලුයම සමයම යනු ඒ සමයම් හතරයි.

කඩවර යක්‌ කංකාරියේ සැන්දෑ සමයමට අයත් ආරම්භක කටයුත්ත වන්නේ යාග මඩුව පවිත්‍ර කිරීමයි. එහිදී කඩවර පිදේනිය හා සකස්‌ කළ පිදේනි හා කොටු සභාගත කොට, කීලපන්දම් දල්වා දුම්මල ගසා කහපැන් ඉස යාගමඩුව මැනවින් සුද්ධ පවිත්‍ර කොට දෙවියන් වැඩ සිටීමට සුදුසු තැනක්‌ බවට පත්කිරීමට ඇදුරෝ අමතක නොකරති.

සමාගම් නූල පැළඳවීම

කඩවර යක්‌aකංකාරියේ පළමුවන චාරිත්‍රය වන්නේ සමාගම් නූල පැළඳවීමයි. කංකාරිය පැවැත්වීමට දින විසිඑකකට පෙර මෙකී කටයුත්ත සිදුකළ යුතුය. මෙහි කංකාරියට අත්‍යවශ්‍ය වූ චාරිත්‍රාංගයකි. විවාහපත් ස්‌ත්‍රීන්ට වසර ගණනාවක්‌ ගතවුවද දරු ගැබ් ඇති නොවීම, ඇති වූ දරු ගැබ් මසකින් දෙකකින් ගබ්සා වී යැම, ඔක්‌කාරය, තුන්ජාමෙට වෙව්ලා උණ ගැනීම, යනාදී රෝග ලක්‍ෂණ යම් කාන්තාවකට දක්‌නට ලැබේ නම් අත්දැකීම් තුළින් පරිපාකයට පත් ගම්මු ඇයට නිසැක වශයෙන්ම කඩවර දෝෂය වැළඳී ඇති බව පසක්‌කෙට ගෙන කඩවර යක්‌ කංකාරියක්‌ සිදුකිරීමට අවැසි කටයුතු සම්පාදනය කරති. ප්‍රධාන ගුරුන්නාන්සේ ආතුරයාගේ නිවසට ගොස්‌ ආතුරයා හොඳින් පරීක්‍ෂා කොට ඇයට වැළඳී ඇත්තේ කඩවර දෝෂයක්‌ බව හැඳින සුදු තුන්පටේ නූලක්‌ ගෙන කඩවර යාදින්න තෙවරක්‌ කියා එම මූල ආතුරයාගේ දකුණතේ ඉහළ කොටසෙහි ගැටගසනු ලැබේ. මෙම සමාගම් නූල පැළඳීමෙන් දින විසිඑකක්‌ ගතවූ තැන ආතුරයා රෝග උපද්‍රවයෙන් නිදහස්‌ කොට දෙන ලෙසත් එසේ නිදහස්‌ කළහොත් රීරි කඩවර, තොටකඩවර, රත්කඩවර, දළ කඩවර යන කඩවර යක්‍ෂයන්ටත් සෙනවිරත්න මුල්කඩවර හා නාටහතර කකට්‌ටුවක්‌ කඩවරයින්ටත් කඩවර යක්‌ කංකාරියක්‌ පවත්වා දොළ පිදේනි පිළිගන්නා කඩවර කංකාරියක්‌ පවත්වා දොළ පිදේනි පිළිගන්වා කඩවර කංකාරියක්‌ පවත්වා දොළ පිදේනි පිළිගන්වන බවට ප්‍රතිඥ දෙති. දෙන ලද ප්‍රතිඥවේ ආකාරයටම දින විසිඑකක්‌ නොව දින හතක්‌ යැමට පෙර සිටම ප්‍රතිඵල පෙන්නුම් කරන අතර කඩවර යක්‌කංකාරියට සූදානම් වන්නේ මින් අනතුරුවයි.

කාන්තාවක්‌ මල්වර වන අවස්‌ථාවේදී තනිවුවහොත් තනිපොල පිරිකඩවර ඇයට බැල්ම හෙලා එදා සිට ඇය කැටුව වාසය කරන අතර ඇය විවාහ වුවද දරුවන් පිළිසිඳ ගැනීමට මොහු ඉඩ නොදෙයි. පිළිසිඳ ගත්තට කළලයට මාසයක්‌ දෙකක්‌ වන විට ගබ්සා කොට දමයි. තනිපොල සීරි කඩවර ඇමක්‌ ස්‌වාමිපුරුෂයා සේ හැසිරෙයි. රාත්‍රියේදී යහනට පැමිණෙන මොහු ඇය සිහිනෙන් බිය ගන්වයි. නින්ද යැමට ඉඩ නොදෙයි. එවන් කාන්තාවන්ට සමාගම් නූල පැළඳවීමේදී සාමාන්‍ය සමාගම් නූලක්‌ පැළඳවීමට වඩා වෙනස්‌ වේ. ඒ අනුව නූල්, දුම්මලතටුව, නාබර කුකුළෙක්‌ යනාදිය රැගෙන තුන්මංසලට ගොස්‌ කඩවර යාදින්න කියා දිෂ්ටි මන්ත්‍ර තියා දුම්මල කීල ගසා ඇප නූල කුකුළාගේ කකුලේ ගැටගසයි.

ඇයට වැළඳී ඇති තනිකම් දෝෂය ඉවත් කොට දරු ඵල ලබාදුනහොත් දරුවකු පිළිසිඳ තුන්මාසයක්‌ ගතවීමට පෙර කඩවර යක්‌ කංකාරියක්‌ පවත්වා තනිපොල සිරිකඩවර ඇතුළු සියලු කඩවරයින්ට දොළ පිදේනි කැපකොට දෙන බවට කන්නලමව් කොට කියා සිටියි. "තනිපොල සිරිකඩවර" ඉතාමත් දරුණු යකෙකු වන බැවින් කුකුළා මරා පිදේනි කැප කොට දීම විශේෂ ලක්‍ෂණයකි. තනිපොල සිරිකඩවර කිසිවිටකවත් රැවටිය නොහැකි බියකරු යකෙකු බව ගුරුන්නාන්සේලා තරයේ විශ්වාස කරති. දින විසිඑකක්‌ ඇතුළත දොළ පිදේනි කැපකොට නොදුනහොත් රෝගියා මරණාසන්න තත්ත්වයට පත්වන බැවින් පොරොන්දු ප්‍රකාර දොළ පිදේනි පුදදීමට ගම්මු වගබලා ගනිති.

යාගමඩුව

නියමිත පරිදි දිග අඩි 30 ක්‌ හා පළල අඩි 15 ක්‌ පමණ ඉඩ ප්‍රමාණයේ යාගමඩුවක්‌ තුළ සවස 5.00 ට ආරම්භ කරන මෙම ශාන්ති කර්මය පසුවදා පෙරවරු 7.30 දක්‌වා පැවැත්වේ. කුරාලයේ හා තුන්මංසලේ හා දොළේ පිදේනි කැපකොට දීම හැරුණු කොට අනෙක්‌ සියලු යාග කටයුතු සිදුවන්නේ මෙම යාගමඩුව තුළය. අඩි හතක්‌ උස කෙසෙල් කඳක්‌ කොටස්‌ තුනකට බෙදා සකස්‌ කොටගත් අයිලය සඳුන්, භූත, බත් යන කාලි දෙවිවරුන්ට වෙන් වූවකි. ගොක්‌අතුවලින් සැරසූ "ආතුර වාසස්‌ථානය" ආතුර කාන්තාව වෙනුවෙන් සකස්‌ කොට ඇත. එක්‌ පසෙකින් පිදේනි යහනකි. එම යහන තුළ

01.
සීරි කඩවර පිදේනිය

02.
තොට කඩවර පිදේනිය

03.
රති කඩවර පිදේනිය

04.
නොමළ දත්ත පිදේනිය

05.
මෝරංගල පිදේනිය

යන පිදේනි තබා ඇත. ශාන්ති කර්මය ආරම්භ කිරීමට පෙර "කුරාලය" සකස්‌ කළ යුතුය. ආතුර නිවසේ සිට යාර 300 ක්‌ දුරින් ගසක්‌ උඩ ඇත් උසට මෙම කුරාලය සවිශක්‌තිමත්ව ලී දඬු යොදා සකස්‌ කළ යුතුය. නැවුම් මැටි මුට්‌ටියකට කහ දියර යොදා අලංකාර කරන ලද "කළස" යාග මඩුවේ පසෙකින් තබා ඇත්තේ මල් කඩවරට පුද දීමට ය. මල් බුලත් තටුව ශ්‍රියා කාන්තාවට ය. මල් බුලත් හැරුණු විට කැඩපතක්‌, පනාවක්‌, හවරියක්‌ සුවඳ වර්ග මීට අයත් වේ.

ආතුරයා ආතුර වාසස්‌ථානයේ වඩා හිඳුවීම

යාග මඩුව පුරා කහ දියර ඉස දුම්මල ගසා පවිත්‍ර කොට වැදියක්‌ කඩවර අභිමාන කඩවර යන රීරි යකුගේ දෑග සවුවන්ට වෙන් වූ පරිවාර ගොටු දෙකත් රීරි කඩවර ගොටුවත් යාග මඩුවේ ආතුර වාසස්‌ථානය ළඟින් තබා මෙතෙක්‌ හිස්‌ අසුනක්‌ව පැවැති ආතුර වාසස්‌ථානයට ආතුර කාන්තාව නිවාස තුළ සිට මොට්‌ටක්‌කිලියෙන් මුහුණ වසා ප්‍රධාන යකැදුරාගේ මැදිහත්වීමෙන් ආතුර වාසස්‌ථානයේ වඩා හිඳුවීමට පෙර පළමුව තෙරුවන් සිහිකොට, දෙවනුව දෙවියන් සිහිකොට, තෙවනුව යක්‍ෂයන් සිහිකොට පහන් දල්වා ආතුර වාසස්‌ථානයේ වඩා හිඳුවයි.

හැන්දැ සමයම නැටීම

බුදුන්ට, දෙවියන්ට මෙන්ම යක්‍ෂයන්ටත් පහන් දල්වා නයියණ්‌ඩි ඇඳුමින් සැරසුණු ඇඳුරෝ උඩැක්‌කි අතට ගෙන මඟුල් බෙර වයා බුදුන්ගෙන් දෙවියන්ගෙන් ආශිර්වාද ලබා ගැනීමට කිසිසේත් ම අමතක නොකරති. හිසට ජටා බැඳ පිරුවට හැඳ සිලම්බු හා වළලු පැළඳ, ඇඳුරෝ මල් යහන ඉදිරිපස සිට උඩැක්‌කියෙන් මඟුල් බෙර වාදනය කරමින් මල් යහන් කවි ගයමින් සියලු දෙවියන්ට මල් යහනට ආරාධනා කරති. දෙවියන් ඉදිරියේ නැටුම් ගැයුම් පැවැත්වීමෙන් ඔවුන් සතුටට පත්වන බවත්, සතුටට පත් දෙවියෝ තමන්ට පෙරළා ආශිර්වාද කරන බවත් ගැමියෝ තදින්ම විශ්වාස කරති. එලෙස දේවාශිර්වාද ලැබෙනවාත් සමඟම මෙතෙක්‌ තිරයෙන් මුහුණ වසාගෙන සිටි ආතුර කාන්තාවගේ කඩතිර හැර දෙවියන්ට ඇයව ඉදිරිපත් කිරීම කළ යුතුය

සිරිකඩවර පිදේනිය කැපකොට දීම

දෙවියන්ගේ ආශිර්වාද ලබා ගත් ඇයව ඉදිරිපිටම හැන්දැ පිදේනිය හෙවත් සිරිකඩවර පිදේනිය සිරිකඩවරට කැප කොට දීම ආරම්භ කරති. මල්වර වන අවස්‌ථාවේදී තනි වුවහොත් රීරි කඩවර දෝෂය වැළඳේ. එබඳු කාන්තාවන්ට මෙම පිදේනිය පුද දීමෙන් රෝගය සුව වේ. සියලුම පූජා ද්‍රව්‍ය අඩංගු සිරිකඩවර පිදේනිය අභිමාන, වැදියක්‌, යන කඩවරයන් විෂයෙහි සකස්‌ කළ දොළ පිදේනි ද පන්දම් ද කුකුළා ද සමීපයට ගෙන දොළ පිදේනි භාර ගැනීමට සිරියකු ප්‍රධාන අනෙකුත් යකුන්ට අඬ ගසති.

"
තෙද සීරියක්‌කු - අද කෙළි පුදට එක්‌කු

යකුගේ බල දැක්‌කු - බැස වරෙව් තෙද සිරි යක්‌කු



සීරි විල වසනා - බාර ලේ වල වෙසෙනා

සමන් දෙවි දකිනා - සිරි යකු බල පෙන්නු එදිනා



කපා රතු කුකුලන් - ඉරාලා ලේ ගොටුවන්

බැඳ මැසි කුරාලන් - මෙසේ දොළදෙන් සිරි යකුටත්



අටකොණට සමයං දීම

පැදුර යාගමඩුවේ මැද එළා පැදුර අටකොණේ බත්ගොටු අටක්‌, පහන් අටක්‌ දල්වා තබා ප්‍රධාන ගුරුන්නාන්සේ පැදුරෙන් මුනින් අතට දපා සිරිකඩවර පිදේනිය පපුව මත තබා දුම්මල කීල ගසමින් අටකොණට සමයං දෙයි. සෙසු ඇඳුරෝ උඩැක්‌කි වයමින් මෙම කටයුත්තට සහාය ලබා දෙති. අටකොණ සමයම හමාර කොට රීරිකඩවර පිදේනිය ආතුරයාගේ හිසේ සිට පාදාන්තය දක්‌වා යවමින් සෙත් පතා පිදේනිය හිසමත තබා කවි ගයමින් කුරාලය කරා ගමන් කරයි.

"
අහසේ ගොසින් ඉරුයට සැඟවුණත් වරෙන්

පොළවේ ගොසින් වැලියට සැඟවුණත් වරෙන්

මහ මුහුදේ ජලයට සැඟවුණත් වරෙන්

ලෙඩ කළ දේවතා කොතැනක ගියත් වරෙන්"

කුරායල වෙත ගමන් කොට කුරාලයට නැගී එහි දපා පපුවමත පිදේනිය තබා දිෂ්ටි මන්ත්‍ර කියා දිෂ්ටි කොට, රීරි කඩවර යක්‍ෂයාට අඬගසා පුද දෙයි. සෙසු ඇඳුරෝ කුරාලයේ පාමුල සිට උඩැක්‌කි වයමින් දුම්මල කීල ගසමින් උදව් වෙති.

තොට කඩවර පිදේනිය කැපකොට දීම

ස්‌නානය කරන තොටකදී දිය කඩකදී වැඩිවියට පත් ව තනි වුවහොත් තොට කඩවර දෝෂය වැළඳේ. බොහෝ කාන්තාවන්ට මෙම දෝෂය වැළඳෙන්නේ නොසැලකිල්ල හා නොදැනුවත්කම හේතුකොට ගෙනයි. මෙම දෝෂය තිබෙනතුරා දරුවන් පිළිසඳ ගැනීමකට ඉඩ නොදෙන තොට කඩවර යකු විෂයෙහි ඉහත පිදේනිය තොටක තබා කැප කොට දීමෙන් සුව කර ගත හැකිය. හැන්දැ පිදේනිය හෙවත් රීරි කඩවර පිදේනිය කැපකොට දීමෙන් පසු රාත්‍රි ආහාරය ගෙන රාත්‍රි අටෙන් පසුව මෙම තොට කඩවර පිදේනිය කැපකොට දීම ආරම්භ කරති.

උඩරටට ආවේණික වූ නයියණ්‌ඩි ඇඳුමෙන් සැරසුණු ඇඳුරෝ ඉතාමත් ගරු ගාම්භීර ලෙස සභාවට පැමිණ මඟුල් බෙර වයා සෙත් කවි ගයා ආතුරයාට ආශිර්වාද කරති. පුවක්‌ මල් කිනිත්තක්‌ ගෙන තුන්පටේ නූලක්‌ ඔතා සකස්‌ කළ "පිරිත්තුව" මේ අවස්‌ථාවට විශේෂයෙන් වැදගත් වේ. කංකාරියට සහභාගි වන සියල්ලන්ටම පිරිත් නූලක්‌ ලබාදිය යුතුයි. පිරිත්තුවේ එක්‌ පැත්තක්‌ ආතුර අතේ ද, අනෙක්‌ කෙළවර අයියලයට ද සම්බන්ධ වේ.

තොටකඩවර පිදේනි කැපකොට දීමට පෙර ඇදුරෝ සභාවේ සිටින සියල්ලන්ගේම සතුට සඳහා ඉතාමත් අලංකාර ලෙස නැටුම් ඉදිරිපත් කරති. ශාන්ති කර්මය නරඹන්නන්ගේ නිද්‍රdශීලී අලස ස්‌වභාවය මෙම අලංකාර නැටුම් බැලීමෙන් ඉවත්ව යන අතරම ආතුරයාගේ රෝග උපද්‍රවයන් ද යම් තරම් දුරකට සමනය වීමක්‌ ද සිදුවේ.

තොටකඩවරට සකස්‌ කළ "නැව්පිදේනිය" සුදු පිරුවට බැඳි වතුර පිරවූ කොරහක්‌ මත තබා යාගමඩුවේ මැද තබා දිෂ්ටි මන්ත්‍ර, තොට කඩවර අස්‌න, කවි මෙහිදී ගායනා කිරීමට ඇඳුරෝ අමතක නොකරති.

තොටුපල ගලට ඇවිදින් යකු මග බැලු වා

දුටු අඟනන්ට රෑ සිහිනෙන් ලෙඩ කෙරු වා

යුතු ලෙස දෙන්ට දොබිලි ඔබට මාරු වා

තොට කඩවර දොළ ගෙන දිය පිට වැඩු වා"

මෙසේ අස්‌න හා කවි කියමින් පිදේනිය හිසමත තබා ගෙන දියකඩක්‌ දක්‌වා ගමන් කොට ප්‍රධාන ගුරුන්නාන්සේ දියමත දපා පිදේනිය පපුව මත තබා නැවත දිෂ්ටි මන්ත්‍රයෙන් මතුරා දුම්මල ගසා දිෂ්ටි කොට තොටකඩවර යකුට පිදේනිය කැප කොට දෙති.

එහිදී

රන් පඬුරට

ඇප කළසට

මල් බුලත් තටුවට

පිදේනි යහනට

රති කඩවර පිදේනිය පුදදීම

අයිලයට යාදිනි ගයා දෙවියන්ට කන්නලව් කොට දෙවියන්ගෙන් ආශිර්වාද ප්‍රාර්ථනා කරති. රතිකඩවර, රතිකම් කඩවර, රතිකාම කඩවර යනාදී විවිධ ස්‌වරූපයෙන් පෙනී සිටින රති කෙළියෙහි ඇලී ගැලී වාසය කරන රති කඩවර කිල්ලක්‌ දුටු සැණෙකින් දිෂ්ටි හෙළා බැල්ම හෙළා කාන්තාවන් ලෙඩ කරවන යක්‍ෂයෙකි. ග්‍රාමීය පරිසරය තුළ බොහෝ දුරට අඹුසැමියන් වශයෙන් එකතු වන්නේ නිවස තුළදී නොව වනයේදී ය. එබඳු අවස්‌ථාවලදී යම් හෙයකින් බිරිඳ මොහොතකට හෝ තනි වුවහොත් මෙම රතිකම් දෝෂයට ගොදුරු විය හැකි බව ඇඳුරන්ගේ පිළිගැනීමයි. රති කඩවරට වෙන්වූ "රතිකඩවර පිදේනිය" දිෂ්ටි මන්ත්‍ර කියා යාදිනි ගයා කුකුල් සිරි (ලේ) පිදේනියට දමා පිදේනිය ආතුරයාගේ නිවසට සමීපව ඇති "තුංමංසලක" කැප කොට පිදිය යුතුය.

දළ කඩවර පිදේනිය පුදදීම

උඩරට කඩවර යක්‌ කංකාරියේ අවසන් මහ පිදේනිය හෙවත් නොමළ දත්ත පිදේනිය පුද දෙන්නේ දළ කඩවරයට. එබැවින් එයට "දළකඩවර පිදේනිය නමින් ද,





හැඳින්වෙයි. මෙම මහ පිදේනිය කැපකොට දීමට මත්තෙන් දළ රජු කළ යාගය සිහි ගන්වමින් ගිරිදේවි බලියක්‌ අඹා එය ආතුරයා ළඟින් තබා පිරිත් හූය එහි ගැටගසා යාදිනි ගයා ආතුරයාට සෙත් පැතීම ද සිදු කරති. ඉන් අනතුරුව එළඹෙන්නේ මෙම කංකාරියේ නාට්‍යමය ලක්‍ෂණ බොහොමයක්‌ අඩංගු ජවනිකා කිහිපයකි. මෙම ජවනිකා ආතුරයාගේත් රැස්‌ව සිටින අයගේත් මානසික කායික සුවයට සරිලන පරිදි දෙපැත්ත කැපෙන වචන අවස්‌ථා හා සිද්ධි වලින් අනූන කිරීමට ඇඳුරෝ වගබලා ගනිති. අයිලේ බැලීම සුවිශේෂ ජවනිකාවකි.

ඇඳුරා - මොනවද කියාපං බලන්ඩ ඔය හොඳ කාම (කෑම)

ප්‍රධාන ඇඳුරා - "අපේ හොඳ කාම තමයි ඉප්පා, කප්පා, කපරගොයා, කොරලියා¥

අඩා සිංහලයා කුදා වදලා

"
කුදාලා කොහොමද වදන්නේ. කුදියෝ මිස. කුදියෝ නම් වදාලා ඇති. කුදා වදලා නොවෙයි පුදා වඩලා"

කාමුක රාගික හැඟීම් ජනිත කරවීම, දරුවන් වැදීම ආදිය වාචික මෙන්ම ආංගික අභිනයෙන් ද රඟ දැක්‌වීම මෙහිදී සිදුවෙන සුවිශේෂ ජවනිකා වේ. මෙකී අවස්‌ථාවලදී ඉදිරිපත් කරන සංවාද, ජවනිකා, ආතුරයාගේත් සෙසු නරඹන්නන්ගේත් හාස්‍ය රසය ජනිත කරවන අතරම ඔවුන්ගේ නිද්‍රdශීලී ස්‌වභාවය ද තුරන් කෙරේ. මනෝ විද්‍යාත්මකව සලකන විට ආතුරයාට වැළඳී ඇති රෝග උපද්‍රව මෙන්ම මානසික ආතතිය තුරන් කිරීමේ බලයක්‌ ශක්‌තියක්‌ මේ මගින් උදාවන බව කවුරුත් පිළිගන්නා සත්‍යයකි.

අයිලේ බැලීමෙන් පසුව එළඹෙන්නේ උඩරට මෙන්ම පහතරට ශාන්තිකර්ම අතර කඩවරයක්‌ කංකාරියට පමණක්‌ ම සීමා වූ යක්‌කම් පෙළපාලි හතක්‌ (07) ක්‌ පිළිවෙළින් වේදිකාගත කිරීමයි.

1.
කපු යක්‌කම, 2. පන් යක්‌කම, 3. බොරු යක්‌කම, 4 දරු යක්‌කම, 5 නයි යක්‌කම, 6. වැදි යක්‌කම, 7 මහ යක්‌කම යනුවෙන් ඒවා වේදිකාව මත දිග හැරේ. මෙකී සියලු යක්‌කම් කඩවර යක්‌කංකාරියටම ආවේණික වූ ජවනිකාවලින් අනූන කිරීමට අපේ කඩවර ඇඳුරෝ පොහොසත් වෙති. එමෙන්ම තංතිරියට, උඩැක්‌කියට, වීනාවට, කවි ගායනා කොට ඒ ඒ අංංශ වෙන වෙනම රඟ දැක්‌වීම ද විශේෂ ලක්‍ෂණයකි.

නොමළ දත්ත පිදේනිය/ මහ පිදේනිය/ දළ කඩවර පිදේනිය (- යක්‌කම් ජවනිකා වශයෙන් ඉදිරිපත් කොට අවසානයේදී දළ කඩවරට සකස්‌ කළ ගැබ් හැටකින් (60) සමන්විත වූ මෙම මහ පිදේනිය දළ කඩවර අස්‌න දිෂ්ටි මන්ත්‍ර ගායනා කොට සැරපරුෂ දළ කඩවරට වෙන් වූ අට කොණට සමයංදීම/ පැදුරේ දපා සමයං දීම හමාර කොට රීරි පුදා ආතුර නිවසේ සමීපයේ ඇතෙක්‌ උසට සකස්‌ කොට ඇති කුරාලය වෙත ගොස්‌ කුරාලයේ දපා පිදේනිය බඩ මත තබා දිෂ්ටි මන්ත්‍ර ගයා පිදේනිය කැප කොට දෙයි.

නොමළ දත්ත පිදේනිය/ මහ පිදේනිය/ කැපකොට දීමෙන් අනතුරුව ආරම්භයේ පටන් අවසාන මොහොත දක්‌වා වේදිකාවට ගෙන්වා ගත් සියලුම භෞතික සම්පත් වලට කවි ගායනා කොට කඩා ඉවත් කළ යුතුය. ඒ අනුව අයිලය කඩන්නට කවි කියා අයිලය කඩා ඉවත් කෙරේ.

මෙම එක්‌ එක්‌ ජවනිකා අවසානයේ ආතුරයාට ආවඩා "ආයුබෝවේවාෘ රෝග නිවාරණය වේවාෘ යි කියා සෙත් පැතීමට ඇදුරෝ කිසිසේත්ම අමතක නොකරති. හෝරා කිහිපයක්‌ තිස්‌සේ පවත්වන මෙම යක්‌කම් පෙළපාලි නාට්‍යමය ලක්‍ෂණවලින් පරිපූර්ණ වේ. උඩැක්‌කි තංතිරි වේණා වැයීම්වල අන්තර්ගත සංවාද මෙන්ම කවි ගායනා, කාමුක, රාගික හැඟීම් උද්දීපනය වන සේ රචනා වී ඇත. ඒවා යක්‌ කංකාරියෙන් අපේක්‍ෂිත මුඛ්‍යාර්ථය හා සෘජුවම බද්ධ වේ. කායිකව සිදුවන අබල දුබලතාවලට මානසිකව සිදුවන විපර්යාසයන් සෘජුවම බලපායි. දරුවන් නැතිවීමෙන් ආතුර මානසිකත්වයෙන් පසුවන කාන්තාවන්ට මෙමගින් සිදුවන්නේ සුවිශාල වූ අස්‌වැසිල්ලකි.

සභා ගැබේ සිටින යකැදුරන් සමඟ එකතුව සතුටින් සිනා මුසු මුහුණින් කල්ගත කරන ආතුර කාන්තාව තමන්ට මානසිකව කායිකව පවතින රෝග උපද්‍රවයන් අමතක කර දැමීම, තුරන් කර ගැනීම, අගය කළ යුතු අපේ අවධානයව යොමු කළ යුතු කරුණකි. තංතිරිවාදනය නම් වූ ජවනිකාව මේ සඳහා දිය හැකි කදිම නිදසුනකි. තංතිරියෙන් පයෝධරයන් සංකේතවත් වේ. පයෝධර කාන්තාවන්ට මෙන්ම පුරුෂයන්ට ද වින්දනයක්‌ ගෙන දෙන ප්‍රියජනක ශාරීරික අංගයකි.

"
අඟනන් රඟ බැස පැන අතරායා

තනවන තනනම් රණ තිස රාය

විලසින් දනුයෙන් දෙවි අස රායා

ගී උන් මන්මත් කරවන රායා"

(
මයුර සංදේශය - 61 පිටුව)

තංතිරිය අතට ගත් ප්‍රධාන ඇදුරා එය අතගාමින් පද්දමින් උඩ දමමින් ආතුර කාන්තාවට සමීප කරමින් පයෝධර ගැන කියෑවෙන කවි කියමින් මනරම් වූ නර්තනයක යෙදෙයි. හෝරා කිහිපයක්‌ ඇය ලබන වින්දනය දරුඵල ලබනු වස්‌ බෙහෙවින් ම හේතු සාධක වේ. ආතුර කාන්තාව දරුවකු ලැබීමට හැකි මානසික ශක්‍යතාවක්‌ ඇති කාන්තාවක්‌ බවට පත් කරවීම මෙහි එන සෑම යක්‌කම් පෙළපාලියකම මූලිකම අරමුණයි. එකී අරමුණ බෙහෙවින්ම සාර්ථක වන බව ශාන්තිකර්ම ගණනාවක්‌ සියෑසින් දුටු අපේ අදහසයි. දරු යක්‌කම, නයි යක්‌කම, පන් යක්‌කම මේ සඳහා දිය හැකි ප්‍රබල සාක්‍ෂියන් ය.

දරුඵල නැති කාන්තාවන්ට නූතන සමාජයේ අත්වන ඉරණම ගැන කල්පනා කරන විටත්, දරුඵල නැති කාන්තාවන්ගේ මානසිකත්වය ගැන සිතන විටත් මෙවන් ශාන්තිකර්ම තුළින් සිදුවන මානසික ශක්‌තිය මිල කළ නොහැකි බව සඳහන් කළ යුතුයව. දොස්‌ පරොස්‌ මැද කනස්‌සල්ලෙන් පසුවන ආතුර කාන්තාව දරු යක්‌කමේදී තම සුරතට දරුවකු ලැබීව, දරුවා නැලවීම, කිරි පෙවීම ඇය ලබන භාග්‍යයකි. දැන් ඇයට දරුවකු ලැබී ඇත. ඈ සතුටින් කවි ගීත ගයන්නේ එබැවිනි. මවක්‌ වීමෙන් ඇය ලබන සතුට ඇය මුළු සභා ගැබටම කෑ මොර දී පවසන්නීය.

මේ නයින් බලන විට ශාන්ති කර්ම හුදු විනෝදය සපයන සංදර්ශන පමණක්‌ නොව කායික මානසික රෝග සංසිදුවන ප්‍රබල ශක්‌තියක්‌ ඇති මහා ඔසුවක්‌ ලෙස සැලකීම වඩාත් සුදුසු වේ. උඩරට කඩවර යක්‌කංකාරිය ද උඩරට පමණක්‌ නොව සමස්‌ත ලාංකේය කාන්තා පරපුරේම මනදොළ පුරවාලිය හැකි මහෞෂධයක්‌ ලෙස නම් කළ හැකිය.

බලි යාගයේ විකාශනය

යාතුකර්ම හෝ යාග කර්ම යන විවිධ නම්වලින් හඳින්වෙන ශාන්තිකර්ම සම්ප්‍රදාය අපේ ජන සංස්‌කෘතියේ අනාදිමත් කලක සිට පැවත එන්නකි. වර්තමානය දක්‌වාත් අවිච්චින්නව ගලා එන බැවින්ම එය පුළුල් සම්ප්‍රදායක්‌ ලෙස ද හඳුනාගත හැකිය. ශාන්තිකර්ම සම්ප්‍රදාය පිළිබඳ අසා, විමසන්නට අධ්‍යතන පොදු ජන සමාජය තුළ උනන්දුවක්‌ නොවීම අභාග්‍යයකි. ඒ අපේ ජන සංස්‌කෘතියේ, ජන සම්ප්‍රදායේ බොහෝ මූලයන් මේ යාග සම්ප්‍රදාය තුළ සැඟවී ඇති බැවිනි.

යාග කර්ම අතර බලි යාගයට හිමිවන්නේ විශේෂ තැනකි. ඒ එහි භාවිතාවේ වටිනාකම නිසාම පමණක්‌ නොව ඒ හා බැඳුණු අපූරු සෞන්දර්යාත්මක ප්‍රකාශනය නිසාද වෙයි.

මිනිසා තිරිසන් බවින් මිදී මනුෂ්‍ය යන උත්තරීතර තත්ත්වයට පත්වීමත් සමගම තමා අවට ලෝකය පිළිබඳ වඩාත් විමසිල්ලෙන් සිතන්නටත් බලන්නටත් පටන් ගත්තේය. තමාට නිතර දෙවේලේ මුණගැසුණු ඇසූ - දුටු දේ තුළ පවා පැවතිය හැකි කිසියම් ගුප්තමය ස්‌වරූපයක්‌ ඔවුන් හඳුනාගත්තේය. නිරන්තරයෙන්ම ඔවුන් තුළ ඒ කෙරෙහි බිය සම්ප්‍රයුක්‌ත ගෞරවයක්‌ ඇති වීමටත්, ඒ නිසාම ඒවා වන්දනාමානයට පාත්‍ර වීමටත් හේතු වූයේ ඒකී හඳුනාගත නොහැකි ආගන්තුකයක්‌ වූ ගුප්ත බවමය.

ලොව සියලු ජාතීහු ඉතිහාසයේ කවර කලෙක කවර අවස්‌ථාවක හෝ කිසියම් හෝ දෙවියකු ඇදහූ බවට සැක නැත. ඔවුන් එහිදී ඒ දෙවියන් උදෙසා පූජාවන් පැවැත්වූ බවටද සැක නැත. ඉංග්‍රීසි භාෂාව තුළ "OFFERING" හෝ "SACRIFICE" ලෙසින් අර්ථ ගැන්වෙන පූජාව යන සිංහල වචනාර්ථයට තවත් පර්යාය නාමයක්‌ පවතී. එනම් "බලිය" යන්නයි. "බලි" යන්නෙහි ප්‍රධාන අර්ථය පූජාව යන්නයි. පූජාව ලබන්නා රජෙකු හෝ දෙවියෙකු විය හැක. බ්‍රාහ්මණ ග්‍රන්ථවල මෙන්ම උපනිෂද් ග්‍රන්ථවලද මේ අර්ථ දෙකෙන්ම බලි යන්න විග්‍රහ වී ඇත." (බලියාග විචාරය නොහොත් ලංකාවේ බලි උපත - ජේ-. ඊ. සේදරමන්) සේදරමන්ගේ මේ සඳහන එය පැහැදිලි කරයි. මේ කරුණු කාරණා අනුව බලි යාගයේ මෙන්ම බලියේ ද මූලික පසුබිම මානව පරිකල්පනයේ ආරම්භක අවධිය දක්‌වාම දිවයන බව විශ්වාස කළ හැකිය.

පූර්ව මානව යුගයේදී මිනිසා ස්‌වකීය ගෝත්‍ර වෙන්කොට හඳුනාගැනීම සඳහා යොදාගත් විවිධ සංකේතවලටද බලි යන නාමය යොදාගත් බව පොත පතේ සඳහන් වෙයි. ගලෙන් හෝ දැවයෙන් හෝ ස්‌වකීය ගෝත්‍රයේ සංකේත රූපයේ අනුරුවක්‌ සකසා නිවසේ ඉදිරිපිට තැන්පත් කර තබා පුදපූජා පැවැත්වීම ඔවුන්ගේ සිරිතක්‌ව පැවැති බවට සාධක තිබේ.

බලිය පිළිබඳ හඳුනාගත හැකි නිර්වචනයන්ට අනුව බලිය ආකාර තුනකට භාවිත කර ඇති බවත් හඳුනාගත හැකිය. අභිරූපනයක්‌ පදනම් කරගත් පූජා විදි ආකාරයක්‌ හැඳින්වීම සඳහා පොදුවේ බලිය යන වචනය භාවිත වුණු බව එක්‌ කරුණකි. එහිදී භාවිත කළ චිත්‍ර මූර්ති සම්ප්‍රදාය සමග බැඳුණු සමස්‌ත දෘෂ්‍ය ප්‍රකාශනය බලිය යන්න බව තවත් හඳුනාගැනීමකි. ගෝත්‍රික සංකේත ලෙස යොදාගත් "සත්ත්ව විග්ත්න " හෝ උද්භිද ගණයේ සංකේත නිරූපණය සඳහා යොදාගත් මූර්තිමය හෝ චිත්‍රමය ප්‍රකාශය යන්න අනෙකයි.

එසේ වුවත් වර්තමානයේ බලි යනුවෙන් අර්ථ ගැන්වෙන්නේ දේව, ග්‍රහ, භූත ආදීන්ට කෙරෙන පිදවිලි හා එකී පුදසත්කාරයන් සඳහා නිර්මාණය වුණු බලි රූපයෝය. අතීතයේ පටන් බලි යන්න වඩාත්ම නිර්වචනය වී ඇත්තේද මේ රූපමය අදහස ඔස්‌සේය. ආරම්භක මානව සංස්‌කෘතිය තුළ බලිය සංකීර්ණ නිර්මාණයක්‌ නොවුණා සේම ඒ හා බැඳුණු අභිචාර විධිද බොහෝ සරල විය. මානව පරිකල්පනය හා පරිසරය සමග ගැටීමේ ප්‍රබලතාව මත පුද්ගල ජීවිතයේ ඇති වූ සියලු පරිනාමයන්ට සාපේක්‍ෂව මෙයද අඩුවැඩි වශයෙන් වෙනස්‌ විය. එසේ වුවත් සමස්‌තයක්‌ ලෙස ආරම්භයේ පටන් ඉතිහාසයේ එක්‌ යුගයක්‌ දක්‌වා එය අත්පත් කරගෙන ඇත්තේ අඛණ්‌ඩ වර්ධනයක්‌ බව පෙනේ. වර්තමානයේ එය හඳුනාගත හැක්‌කේ එකී උච්ච යුගය පසුකර යම් අවගමනයකට පත්ව ඇති ලෙසිනි.

බලි සමග බැඳුණු අනෙක්‌ යාවජීව නාමය වන්නේ බිලි යන්නයි. එය හඳුනාගත යුත්තේ "බලි" යන්න හා බැඳුණු වාචික සමානතාව මත පිහිටා නොව එහි භාවිතාව පිළිබඳ සලකාය. බලි පූජාව විමසා බලන විට බිලි පූජාව යන්නද ආරම්භයේ පටන්ම එහිම අංගයක්‌ බවට පත් වූ බව පෙනේ. බලි පූජාවේ වර්ධනයත් සමග බිලි පූජාවද වඩාත් උග්‍ර ලෙස වර්ධනය වූ බවද හඳුනාගත හැකිය. මල් පලතුරු ආදී දෙයට වඩා ප්‍රාණ බිලි දීම උසස්‌ හෝ වඩා ප්‍රතිඵලදායක වන බව ඔවුන් විසින්ම තීරණය කෙරිණි. පසුකාලීනව මෙය තව දුරටත් වර්ධනය වී තිරිසන් සතුන් පමණක්‌ නොව මනුෂ්‍යයන් පිදීම (නර බිල්ල) වඩාත් උසස්‌ බවද තීරණය විය. එයින් ද නොනැවතී මිනිස්‌ පවුලේද විශේෂ කුල හා විශේෂ පුද්ගලයන් ඒ සඳහා වඩාත් සුදුසු බව තීරණය විය. කාන්තාවන් අතර කන්‍යාවනුත්, ප්‍රභූන් අතර රජ පවුල්වල සාමාජිකයනුත්, දරුවන් අතර කුළුඳුලේ දරුවනුත් බිලි දුන් බවට සාධක ඇත්තේ මේ නිසාය.

ආරම්භයේදී රූප ඇඳීමක්‌ හෝ ඇඹීමක්‌ බලි පූජාව තුළ සිදු නොවීය. නියම ආකාරයෙන් සකස්‌ කරගත් පොළොව මත හෝ රෙදිකඩක්‌ මත ග්‍රහ මණ්‌ඩලය ඇඳීමද පසුකාලීනව සිදුවිය. හිරු මධ්‍යයේ සිටින පරිදි ඒ වටා ග්‍රහ මණ්‌ඩලය නිර්මාණය කළ අතර එය ඒ ඒ ග්‍රහයාට හිමි වර්ණයෙන් වර්ණ කළේය. ග්‍රහ මණ්‌ඩලය වටා කොටස්‌ දොළහකින් යුක්‌ත වූ රාශි මණ්‌ඩලයද එය වටා කොටස්‌ විසි හතකින් යුක්‌ත වූ නක්‍ෂත්‍ර මණ්‌ඩලයද අඳිනු ලැබිණි.

ඉතිහාසගත ලේඛනවල, ප්‍රබන්ධගත සාහිත්‍ය තුළ මෙන්ම ප්‍රවාදගතවද තවත් බොහෝ කරුණු කාරණා බලි යාගය හා බලිය පසුබිම් කරගෙන අසන්නට දකින්නට ලැබේ. ග්‍රීසියේ ත්‍රේස්‌ THRACE නම් පළාතේ යම් පුරුෂයෙකු මළ පසු (බොහෝවිට භාර්යාව) බිලිදීම පිළිබඳ සම්ප්‍රදායන් පැවැති බව හෙරඩෝටස්‌ HERODOTUS නම් ඉතිහාසඥයා සඳහන් කර තිබේ. යුප්‍රටීස්‌ ටයිග්‍රිස්‌ ගංගාධාරයේ, රෝමයේ මෙන්ම බෝල්ටික්‌ මුහුද ආසන්න රටවලද මිනිසුන් පුලුස්‌සා, දියේ ගිල්වා, ගෙල මිරිකා, වළලා, අවියෙන් ඇනකොටා මෙන්ම ප්‍රපාතවලින් පහතට හෙළා ද මරා, බිලි දීමේ පුරුද්දක්‌ පැවැති බව විනී විතාරණ මහතා සඳහන් කරයි. තවද ඇමරිකානු ඉන්දියානුවන් අතර ද අප්‍රිකානු සහ සමහර ශාන්තිකර රටවලද මෙම සිරිත පැවති බව සඳහන් කරයි. එංගලන්තයේ ඩ්රුයිඩ් වරු (DRUIDS) තරුණ කාන්තාවන් බිලිදුන් බවද සඳහන් වෙයි.

බිලි පූජාව ඉන්දියානුවන් අතර බහුලව පැවතියේ ප්‍රාණගාතයෙන් තොරවය. උතුරු ඉන්දීය ආර්යයන් විෂ්ණු පූජාවේදී බහුලවම සිදුකළේ මල්, පලතුරු, කිරි, කිරිබත් ආදිය පිදීමය. ගිනි පූජා කටයුතුවලදී ගිතෙල්, කුසතණ හා කිරිබත් පිදුවේය. එසේ වුවත් ලේ බිලි හෙවත් රක්‌ත බිලි දීමෙන් ඔවුන්ද පූර්ණ ලෙසට මිදුනේ නැත. ග්‍රාම්‍ය වශයෙන් පැවැති උත්සවවලදී කාලි දෙවියන් වෙත එළු, බැටලු, කුකුළු ආදී සතුන් මෙන්ම දුර්ග දෙවියන්ට මී හරකුන්ද ප්‍රාණ බිලි වශයෙන් පිදූහ. එසේ වුවත් ප්‍රාණ බිලි ලෙස මිනිස්‌ බිලිදීම සිදුවූයේ ඉතා දුලබව බව පෙනේ. මෙවැනි පූජා බහුලව යොදාගත්තේ නියඟයන් පාලනය කිරීමට, කෘෂිකාර්මික කටයුතු, දඩයම් ආදිය ආරම්භ කිරීම මුල් කරගෙන පැවැති ශාන්තිකර්ම ආදියෙහිදීය. මල්, පලතුරු හා දුම් පිදීම මිසර හා ග්‍රීක ශිෂ්ටාචාරවලද පැවතුණි. හින්දු හා රෝම සංස්‌කෘති වලද පැවැති සුවඳ දුම් පිදීම ශිෂ්ටාචාරයේ මුල් යුගයේ පටන්ම සිදුවිය. එම සුවඳ දූපය තමාට ඉහළින් වැඩ සිටින දෙවියන් ආනන්දයට පත් කරන ලද බවට විශ්වාසයක්‌ ඔවුන් තුළ විය. නමුත් මේවා සිදුවූයේ හුදෙකලාව නොවේ. ශබ්දය, කාලය, ආවේගය මුසු වූ අභිචාර විධි සමූහයක්‌ සමස්‌ත පූජාවට අන්තර්ගතය. බලි ශාන්තිකර්මය ක්‍රියාදාමයක්‌ සහිත සංකීර්ණ කාර්යයක්‌ බවට පත්වන්නේ මේවාද සමගිනි. මේ සියලු දෙයින් පුහුදුන් මිනිසා බලාපොරොත්තු වන්නේ චෛතසික සමාධිය යෑයි සරලවම කිව හැකිය. නිරන්තර පීඩනයෙන් පිරුණු ගැටලුකාරී ලෝකයේ ජීවත් වන ඔහුට කෙටිකාලීනව හෝ බල පවත්වන අලුත් ශාන්තියක්‌ මේවා තුළින් ළඟාකරගත හැකි බව ඔවුන්ගේ නිරන්තර විශ්වාසය විය. සාම්ප්‍රදායික මානව ප්‍රවණතාවක්‌ ලෙස වර්තමානය දක්‌වාත් මිනිසා මෙවැනි පුදපූජා පැවැත්වීමට මූලිකවම හේතුවන්නට ඇත්තේ මිනිසාගේ මේ පරිකල්පනයම යෑයි සිතිය හැකිය.

අතීතයේ පටන්ම වන්දනයට පත් වූ සම්භාව්‍ය වස්‌තූන් අතර ආකාශ තලයේ දෘෂ්‍යමාන වස්‌තූන්ට හිමිවූයේ ප්‍රධාන තැනකි. ඒ නිසාම ලොව බිහි වූ සෑම ශිෂ්ටාචාරයකම පාහේ. ආකාශවස්‌තු වන්දනය ප්‍රධාන අංගයක්‌ විය. අඟහරු වාක්‌ෂලතා පිළිබඳ දෙවියා ලෙසද, සිකුරු විවාහයට අධිගෘහිත දෙවියා ලෙසද පිළිගැනුණි. බටහිර සංස්‌කෘතියේ "වීනස්‌" ලෙසින් අර්ථ ගැන්වුණු, ග්‍රහ වස්‌තු අතර දීප්තිමත්ම සිකුරු ග්‍රහයා භාරතය තුළ හැඳින්වුයේ" බුද්ධ බුද්ධියට අධිපති "ඕෂධී" යන නාමයෙනි.

ජීවීන් කෙරෙහි ආකාශ වස්‌තුන්ගේ බලපෑම වඩාත් ප්‍රබලව අවබෝධ කරගැනීමට පසුකාලීන භාරතයේ වෛදික මුණිවරුන්ට හැකිවිය. එය ජ්‍යෙdතිෂ්ශාස්‌ත්‍රයේ ආරම්භයද විය. ජ්‍යෙdතිෂ්ශාස්‌ත්‍රය පිළිබඳ නියමයන් හඳුනාගැනීමත් සමග සිදු වූ ප්‍රබල පරිවර්තනයක්‌ වූයේ එතෙක්‌ පැවැති සම්ප්‍රදායික බලි පූජාවට විද්‍යාත්මක පදනමක්‌ ලැබීමයි. (විනී විතාරණ මහතා මෙය අපූරුවට විග්‍රහ කොට තිබේ.) මින් අනතුරුව ඇති වු සංකීර්ණ බලි යාගය පිළිබඳ බොහෝ කරුණු බ්‍රාහ්මණ හා උපනිෂද් ග්‍රන්ථවලද මනුෂ්මෘතිය, රාමායනය ආදී සෙසු සම්භාව්‍ය ග්‍රන්ථ වලද මෙන්ම ඇතැම් බෞද්ධ ග්‍රන්ථවල ද විස්‌තර වෙයි. භූත, පිසාච, ආදීන් පිනවීමට අවශ්‍ය බලැති මන්ත්‍ර රැසක්‌ පිළිබඳ අතර්වන් වේදයේ සඳහන් වෙයි. ගීතමය ආයාචනාවලින් යුතු සාම වේදයේ ද ගද්‍යයෙන් ලියෑවුණු සෘග්වේදයේද, ගෘහ ජීවිතය සඳහා වන යාඥා බොහෝ පවතින බවද, දාර්ශනික අදහස්‌ බහුල වුවත් උපනිෂද් ග්‍රන්ථ තුළද පූජාර්ථ පිළිබඳ වූ මෙවැනි සටහන් විරල නොවන බවද වීනී විතාරණ මහතා සිය කෘතියේ සඳහන් කර තිබේ. තවද බ්‍රහ්ම යාච්ඤා, දේව යාච්ඤා, පීතෘ යාච්ඤා, මනුෂ්ස යාච්ඤා, භූත යාච්ඤා, යන පස්‌වැදෑරුම් මහා යාච්ඤාවන් පිළිබඳ මනුෂ්මෘතියේ ද මහා බලි වර්ග දහතුනක්‌ ගැන රාමායනයේ ද අභිචාර ක්‍රම පිළිබඳ බොහෝ කරුණු චරක සංහිතාවේ ද සඳහන් වන බව ඔහු සඳහන් කරයි.

බුදු දහම හෝ බුදුන් වහන්සේ ප්‍රාණගාතයෙන් කෙරෙන කිසිම පූජාවක්‌ අනුමත නොකරන ලද බව බෞද්ධ දේශනාව තුළින් පැහැදිලි වෙයි. එසේ වුවත් බුදුන් වහන්සේ හෝ බුදු දහමේ අනුදැනුමින් තොරව පසුකාලීන භාරතීය බෞද්ධ සමාජය තුළ වුවද එවැනි බිලි පූජා සිදු නොවූයේ යෑයි නිශ්චිතවම කිව නොහැක.

කූටදත්ත සූත්‍රයට අනුව බුදුන් වහන්සේ දේශනා කර ඇත්තේ තමන් විසින් අනුදැන වදාරන ලද පුජ්‍යෙdaත්සවවලදී ගසක්‌, තණ පඳුරක්‌, පවා නොකපන ලද බවත්, බියපත් වහලුන් එහි සේවා නොකළ බවත් පූජා කටයුත්තෙහි යෙදීමට කැමති වූවන් පමණක්‌ ගිතෙල්, වෙඬරු, කිරිපැණි, හකුරු ආදි දෑ පිදූ බවත්ය. යනුවෙන් විනී විතාරණ සඳහන් කරයි. එසේ වුවත් අංගුත්තර නිකායේ ඥාති බලි, අත්ති බලි, පුබ්බේත බලිරාජ බලි, දේව බලි වශයෙන් බලි වර්ග පහක්‌ පිළිබඳ කරුණු සඳහන් වෙයි.

තවද මල් පහන් බලි පිළිබඳවත්, සිව් මංසලක, ආහාර ආදියෙන් බලි පිදූ බවත් ඇත්, අස්‌, ගව, වටු, මිනිස්‌ ආදී සත්ත්වයන් යොදාගෙන පුදන ලද ප්‍රාණ බලි පිළිබඳවත් ඇතැම් ජාතක කතා වල සඳහන් වෙයි.

මේ අනුව උපකල්පනය කළ හැක්‌කේ මූලික බුදු දහමේ කෙසේ වුවත් ව්‍යවහාරික ජනප්‍රිය බුදු දහම තුළ මෙවැනි සංකල්ප පූර්ණ ලෙසට බැහැර නොවූ බවයි. බුද්ධ කාලීන භාරතීය සමාජයේ මෙන්ම පසුකාලීන බෞද්ධ ඉතිහාසය තුළත් පවතින්නට ඇතැයි සිතිය හැකි මෙය වර්තමාන බෞද්ධ සමාජය තුළත් වැළලී නොමැති බවට පූර්වාදර්ශ අප සතුව තිබේ. වර්තමාන ලාංකේය සමාජය ද එයට උදාහරණයකි.

ශ්‍රී ලංකාවේ බලි උපත හා විකාශනය

විශ්වාසය මත පදනම් කරගත් යාග කර්ම ක්‍රමයක්‌ ලාංකේය සමාජයේ ද බොහෝ කලක සිටම පැවති බවට මහාවංශයෙන් කරුණු හෙළිවෙයි. එයට අනුව බලන විට ප්‍රථම ආර්යාගමනය සිදුවන්නේ ම භාරතයේ යාග සංස්‌කෘතිය වඩාත් ප්‍රචලිත වුණු වෛදික යුගයේදීය. එහි සඳහන් වන ආකාරයට උසස්‌ හා සාමාන්‍ය බමුණන් එකල ලංකාවේ විසූ බවටත් අනුරාධපුරය සමීපයේ මෙබඳු බමුණු ගම් පැවැතුන බවටත් සාක්‍ෂි සෙල්ලිපි ආශ්‍රයෙන් ද හඳුනාගත හැකි බව මේ පිළිබඳ පර්යේෂකයන්ගේ ද විචාරකයන්ගේ ද මතයයි.

පණ්‌ඩුකාභය රජුගේ අනුරාධපුර නගර නිර්මාණ කටයුතු විස්‌තර කරන මහාවංශයේ පරිච්ඡේද තුළ ද බලි යාගය හා සම්බන්ධ ඇතැම් පුවත් හඳුනාගත හැකිය. මෙහිදී බ්‍රාහ්මණයන්ගේ වාසය සඳහා නිවාසස්‌ථාන. ආගමික කටයුතු ස\හා ස්‌ථාන ද (ශිව ලිංග තැන්පත් කරන ගල යන අර්ථයෙන් එන ප්‍රසූතාගාර) ඉදි වූ බවත්, පූජා හා ශාන්තිකර්ම කිරීම සඳහා ස්‌ථානයක්‌ ද රජු විසින් ඉදිකරන ලද බවත් හඳුනාගත හැකිය. මේ අනුව මූලාශ්‍රයක්‌ ලෙස මහාවංශයේ තොරතුරු විශ්වසනීය වේ යෑයි සිතන්නේ නම් ක්‍රි. පූ. 3 වැනි සියවස තරම් (පණ්‌ඩුකාභය රජ සමය) ලංකාවේ (අඩු තරමින් අනුරාධපුර හෝ) ශාන්තිකර්ම කරන ලද බව අනුමාන කිරීම සාධාරණය. ඉන් වසර 1500 කට පමණ පසු පොලොන්නරුව රාජධානිය කොටගෙන රජකම් කළ නිශ්ශංකමල්ල රජ සමයේ (ක්‍රි. ව. 12 වැනි සියවස අග) නවග්‍රහයන් තේමා කරගෙන පැවැත්වූ පූජාවක්‌ පිළිබඳව ශිව දේවාල පුවරු ලිපියෙන් තහවුරු වෙයි. එයින්ද වසර හැටක්‌ ගිය තැන අලුත්නුවර මහා දේවාලය කරවීම හා සම්බන්ධ පැරැණි ලිපියක ද ඒ යුගයේ කළ ශාන්තිකර්මයක්‌ ගැන කරුණු සඳහන් වෙයි. තවද දඹදෙණිය රාජධානිය කොටගත් දෙවන පණ්‌ඩිත පරාක්‍රමබාහු රජු (ක්‍රි. ව. 1236 - 1270) සිය විසිවන රාජ වර්ෂයේදී ස්‌වකීය පුද්ගලික කායික ආබාධයක්‌ සුවකර ගැනීමට කළ ශාන්තිකර්මයක්‌ ගැන ද සඳහන් වෙයි. නමුත් මෙය රෝගය සුව කිරීමට සමත් නොවූ බව රජු විසින් ම රචනා කරන ලද "දඹදෙණි කතිකාවතේ" හි සඳහන් "උපන් රෝගය නිසා බලිබත් කියවීම ආදී නොසරුප් කටයුතු නොකළ යුතු" යන පාඨයෙන් ම පැහැදිලි වුවත් යාග කර්ම ගැන හොඳ ඉඟියක්‌ ඉන් ලැබේ.

සිංහල සාහිත්‍ය තුළ බලිය හා සම්බන්ධ විවිධ වචන, බලි, බිලි, බලි කර්මාන්ත, බලිබත්, බලි බිලි ආදී වශයෙන් සඳහන් වුවත් එම කාර්ය පිළිබඳ කිසිදු පැහැදිලි සඳහනක්‌ ඒවායේ නොමැති හෙයින්, සාහිත්‍ය රචනා තුළින් බලිකර්මය හෝ යාගය ගැන නිවැරැදි තොරතුරු හඳුනා ගැනීමට ගැටලු මතුකරයි. එසේ වුවත් බලි යන්නට අදාළව භාරතීය සංස්‌කෘතිය තුළ යෙදී තිබුණ අර්ථකථනයන්ට වෙනස්‌, අලුත් අර්ථකථනයක්‌ ලංකාවේදී එකතු වී ඇති බවට සාධක හමුවෙයි. බලි යනු බලි පූජාවක්‌, යාගයක්‌ හෝ රූපයක්‌ ලෙස නොව යක්‍ෂාදීන් වෙත කැප කරනු ලබන ප්‍රාණවත් පිදෙන්නක්‌ බවට අදහසක්‌ "මිහින්තලා" හා "රඹෑව" සෙල්ලිපි වලින් හමුවෙයි. එහි සඳහන් "බලිබත්", "බලිසහල්" යන පාඨයන් එකී අදහසට ඉඟි සපයන බව විද්වතුන්ගේ මතයයි. මේ කිසියම් තෑගි බෝග වශයෙන් දුන්නේ යෑයි සිතිය හැකි බත් හෝ සහල් වැනි දෙයක්‌ හැඳින්වීමට යෙදූවක්‌ විය හැකි බවට විනී විතාරණ මහතා සඳහන් කර තිබේ. (විනී විතාරණ බලියාගය - 1992)

බලියාගයේ උපත පිළිබඳ ලාංකේය සිංහල සමාජයේ පවතින ප්‍රධාන මතයන් උත්තර භාරතය හා බැඳෙයි. දඹදිව මහා සම්මත රජ කල්හි එය ආරම්භ වූ බව ඉන් ප්‍රබලතම අදහස වන අතර එය විශාලා මහනුවර ලිච්ඡවින්ගෙන් ආරම්භ වූ බවට ඇති මතය අනෙකයි. බුද්ධ කාලයේ විශාලා මහනුවර ඇති වූ "තුන්බිය" පාලනය කිරීම සඳහා කරන ලද විවිධ පුද පූජා ආශ්‍රයෙන් ගොඩනැගුණු අදහසක්‌ ද යන්න තවදුරටත් විමසා බැලිය යුත්තකි. රතන සූත්‍රයේ සඳහන් "දිවාච රත්තෝච හරන්තියේ බලිං" යන ප්‍රකාශය මෙය සනාථ කරන්නේ යෑයි සිතිය හැක්‌කේ, තුන්බිය සමනය කිරීම සඳහා රතන සූත්‍රය දේශනා කිරීම ප්‍රමුඛ කොට ගත් පුද පූජා ක්‍රියාවලියක්‌ එදවස භාරතයේ සිදු වූ බවට බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ සඳහන් වන බැවිනි. එම පාඨයෙන් අදහස්‌ වන්නේ මෙලොව යහපත පිණිස බලි පිදීම වරදක්‌ නොවන බවයි. බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ සඳහන් මෙම පුවත් සත්‍යය නම් එයින් තහවුරු කර ගත හැකි අනෙක්‌ ප්‍රබල සත්‍යයක්‌ වන්නේ බුදුන් වහන්සේ ප්‍රමුඛ බෞද්ධාගම බලි පූජාව යම් තරමකින් හෝ අනුමත කර ඇති ආකාරයයි.

බලි යාගය වෛදික බ්‍රාහ්මණ සමාජය කේන්ද්‍ර කරගෙන බිහි වී ලංකාවට සංක්‍රමණය වී, ස්‌ථාපිත වන්නේ ද වෛදික පූජා කර්මයක්‌ ලෙසිනි. පොත පතේ සඳහන් කරුණුවලට අනුව, තහවුරු වන්නේ කෝට්‌ටේ යුගය දක්‌වාම එය බ්‍රාහ්මණ ඇදුරන්ගේ අභිචාර ක්‍රමයක්‌ ලෙස මෙරට ක්‍රියාත්මක වූ බවයි. කෝට්‌ටේ යුගයේදී තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමියන්ගේ හා වීදාගම හිමියන්ගේ ද මැදිහත් වීමෙන් බලි යාගය සම්බන්ධ බෞද්ධාගමික ක්‍රමවේදයන් ගොඩනැඟුණු බව ද සඳහන් වෙයි. සිංහල බලියාගය කෝට්‌ටේ යුගයේදී ආරම්භ වූ බවට නූතන බලි ඇදුරන් අතරේ මතයක්‌ පවතින්නේ මේ නිසා විය යුතුය. ස්‌වදේශික බලියාගය කෝට්‌ටේ යුගය තුළදී මෙසේ නැවත සකස්‌ වුණු බවට "යාග සංග්‍රහය" නම් කෘතිය ලිත සාධක සපයන බවට විනී විතාරණ මහතා ස්‌වකීය කෘතිය සඳහන් කරයි. (විනී විතාරණ - බලි යාගය - 1992) එසේ වුවත් එය සමකාලීන කෘතියක්‌ ලෙස හඳුනා ගැනීමට නොහැකි වීම නිසා ඒ පිළිබඳව නිගමනය කිරීමට "යාග සංග්‍රහය" වඩා සුදුසු නොවන බව ද ඔහු සඳහන් කරයි. තවද බලි යාගයට සංස්‌කෘත ශ්ලෝක එකතු කිරීමට මහත් උත්සාහයක්‌ දැරූ කෝට්‌ටේ යුගයේ විසූ ශ්‍රී රාමචන්ද්‍ර භාරතී නම් පඬිවරයෙක්‌ ගැන ද එහිම සඳහන් වෙයි. කෙසේ හෝ වර්තමානයේ ලාංකේය බලි කර්මය පූර්ණ ලෙසම සිංහල බෞද්ධ සංකල්පය පදනම් කරගෙන ක්‍රියාත්මක වන්නක්‌ බව පැහැදිලිය.

ක්‍රි. ව. 1505 න් ආරම්භ වන යුරෝපීය යටත් විජිතවාදී මැදිහත්වීම මෙරට සංස්‌කෘතියේ බොහෝ අංශ කෙරෙහි ප්‍රබල බලපෑම් කිරීමට සමත් වුවත්, ශාන්තිකර්ම සම්බන්ධයෙන් එතරම් බලපෑම් සිදු වූ බවට හඳුනා ගත හැකි සාධක ඉතා විරලය. එසේ වුවත් එවැනි බලපෑමකින් හෝ බලපෑමකින් තොරව හෝ ඒ යුගයේදී බලි ශාන්තිකර්මය පූර්ණ ලෙසම අභාවයට නොගිය බවට සාධක විරල නොවේ. 17 වැනි සියවසේදී (1618 - 1620) අලගියවන්න මුකවෙටිතුමා විසින් රචිත "කුස්‌තන්තීනු හටන" හි එන පැදියකින් එය සනාථ කරයි.

"
නෙකසිත් තම් මැදි මනර ම

සිරිමත් සුරවිමනක්‌ ස ම

යහපත් "බලිබත්" කුඩ ම

ගිනිගත් රග කියනුම කි ම"

මෙහි සඳහන් "බලිපත් කුඩම" යනු බලි අරින ලද කුඩම යන්න විය හැකි බව සෝරත හිමියන්ගේ අදහස යෑයිද, බලි පිණිස බත්දෙන තැන යන්න තමාගේ අදහස බව ද ජේ. ඊ. සේදරමන් සඳහන් කරයි. (ජේ. ඊ. සේදරමන් - බලි යාග විචාරය නොහොත් ලංකාවේ බලි උපත) තවද සෙංකඩගල රාජ්‍ය සමයෙහි ශාන්තිකර්ම පැවැත්වීම සඳහා රාජ සභාව තුළ "බලිබද්ද" නමින් කාර්යාංශයක්‌ පිහිටුවා තිබුණු බවද, වසරකට තෙවරක්‌ පැවැත්වූ මහා වන්නියේ බලියාගය" පැවැත්වූයේ මෙම යුගයේ බව ද ඔහු සඳහන් කරයි. දස්‌කොන් අදිකාරම හා රාජ දේවය අතර පැවතුන ප්‍රේම සම්බන්ධය පිළිබඳ පුවත ද සෙංකඩගල බලියාගය පිළිබඳ තොරතුරු සපයයි. රජ කුමරිය වෙනුවෙන් කෙරුණු බලි ශාන්තිකර්මයක්‌ සඳහා තනන ලද ප්‍රතිරූප බලි රුවෙහි කිසියම් අඩුපාඩුවක්‌ පෙන්වීම නිසා රාජ උදහසට ලක්‌ වූ අදිකාරම රජු වෙතින් මැරුම් කෑ බව එහි සඳහන් වෙයි.

ලංකාවේ බලියේ විකාශනය හා ආරම්භය හඳුනාගැනීමේ පටන් එය ලංකා සමාජයේ විවිධ අවස්‌ථාවල භාවිත වුණු ආකාරය හඳුනාගත හැකිය. එමෙන්ම ඉතිහාසයේ විවිධ අවස්‌ථාවල එහි භාවිතාව පිළිබඳ වූ මේ අවස්‌ථාවන් හඳුනා ගැනීම තුලින් එය අඛණ්‌ඩව ගලා එන ජන සම්ප්‍රදායක ලක්‍ෂණ ප්‍රකට කරන බව ද හඳුනාගත හැකිය. ඒ සම්ප්‍රදාය වර්තමානයේදී ක්‍රියාත්මකය. බලිය හා බලි යාගය පසුබිම්ව කෙරුණු නූතන පර්යේෂණ හා එකී සවිස්‌තරාත්මක මූලාශ්‍ර පමණක්‌ නොව. අධ්‍යතනයේත් දැක ගත හැකි එවැනි ප්‍රායෝගික තලයේ බලි යාගයන් එය වඩාත් සනාථ කරයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ බලි ශාන්තිකර්ම හා සම්බන්ධ ප්‍රධාන සම්ප්‍රදායන් පහක්‌ පිළිබඳ නූතන විද්වත්හු සඳහන් කරති. එනම් උඩරට බලි, පහතරට බලි, ඌවේ බලි, නුවර කලාවියේ බලි, සබරගමු බලි වශයෙනි. මේ හා බැඳුණු බලි දහස්‌ ගණනක්‌ පිළිබඳව පොත පතේ සඳහන් වෙයි. ඒවා ඇතුල් පන්තියේ බලි හා පිට පන්තියේ බලි වශයෙනි. ප්‍රධාන කොටස්‌ දෙකකට වර්ග කර දක්‌වා තිබේ. ඇතුල් පන්තියේ බලි 7700 ක්‌ ද පිට පන්තියේ බලි 8400 ක්‌ ද ඇති බව යාගය හා සම්බන්ධ යාතිකාවල කියෑවෙන බව පියසාර ශිල්පාධිපති මහතා සඳහන් කර තිබේ. (සමජ්ජ සංහිතා - බලියාග විචාරය සංස්‌. සෞ. ක. වි. පර්යේෂණ හා සන්නිදර්ශන කමිටුව - 1996) එසේ වුවත් මෙම සංඛ්‍යාවන් පිළිබඳ නිවැරැදි නිගමනයන් කළ නොහැකි බව බොහෝ පර්යේෂකයන්ගේ මතයයි.

බලියාගය පිළිබඳ පොත පතේ සඳහන් වන ආකාරයට මෙන්ම ජනප්‍රවාදගතව පවතින කරුණු වලට ද අනුව පන්තියේ බලි නමින් හැඳින්වෙන ප්‍රධාන බලි වර්ග තිස්‌පහක්‌ (35) භාවිතයේ පවතින බව හඳුනාගත හැකිය. එනම් අත්බලි, පත්බලි, වැලි බලි, මත්ස බලි, දෙවිබලි, සුර බලි, ගඟ බලි, වරුස බලි, මස්‌බලි, පක්‍ෂ බලි, දින බලි, නක්‍ෂත්‍ර බලි, රාෂි බලි, චක්‍ර බලි, හිත් හතර බලි, අට රකුසු බලි, කල්‍යාන බලි, මංගල්ල බලි, මහලු බලි, වෙස්‌ බලි, දසාලන් බලි, අෂ්ට බලි, යාග බලි, සක්‌ බලි, පිසදක්‌ බලි, අත්තහිමි බලි, කඩ බලි, මල් බලි, යාත්‍රා බලි, අහස්‌ බලි, කුළු බලි වශයෙනි. මේවා අතරින් වර්තමානයේ පවතින්නේ අත් බලි, විස්‌කම් බලි, මල් බලි, දිය කොරහ බලි, නවග්‍රහ බලි, දේවකන්‍යා බලි වැනි බලි පමණක්‌ බවයි විද්වතුන් සඳහන් කරන්නේ.

බලි පිළිබඳව මෙසේ නාමිකව සඳහන් වුවත් ප්‍රාදේශීය වශයෙන් පවතින විවිධ විශේෂතා අනුව මේවා වෙනස්‌ වන බවද හඳුනා ගත හැකිය. ලංකාවේ සෙසු බලි ශාන්තිකර්ම අතර නුවර කලාවියේ බලි මෙවැනි විශේෂතා රැසකින් යුක්‌ත බව මුදියන්සේ දිසානායක මහතා පෙන්වා දෙයි. (මුදියන්සේ දිසානායක දෙමළ හත්පත්තුවේ ඇදහිලි, විශ්වාස හා ශාන්තිකර්ම - 1996) ලංකාවේ එතරම් වැසි නොලැබෙන ප්‍රදේශයක්‌ වන නුවරකලාවියේ, වැස්‌ස ලබා ගැනීම අරමුණු කරගෙන බලි කර්ම කීපයක්‌ම නිර්මාණය වී ඇති බව ඔහු පෙන්වා දෙයි. සුසුක බලිය, හෙළුවැලි බලිය, ශ්‍රී විෂ්ණු හර්ෂාධිපති බලිය එවැනි විශේෂිත වූ බලි ලෙස ඔහු හඳුන්වා දෙයි.

එමෙන්ම චාරිත්‍ර, විධි, සැරසිලි ක්‍රම, ඇඳුම් පැළඳුම් ආදිය ද ප්‍රාදේශීය වශයෙන් විවිධ වෙනස්‌කම්වලින් යුතුය. ගයන, වයන, ආදිය තුළ ද එසේමය. තවද බලි යාගයකදී බලිය නිර්මාණය කිරීම සිදුවන්නේ ආතුරයාගේ කෙන්ද්‍රයට අනුව බව පැවසේ. (ආතුරයා යනු බලි යාගයට භාජන වන පුද්ගලයා ය. බලි ශාන්තිය අපේක්‍ෂා කරන පුද්ගලයා ය. නැතහොත් රෝගියා ය. මෙය ශාන්තිකර්ම විෂයයෙහි භාවිත වන සාම්ප්‍රදායික වචනයකි. මෙලස බලි ශාන්තිකර්මය කරන පුද්ගලයා බලි ඇදුරා නොහොත් කට්‌ටඬියා ලෙස ද හැඳින්වේ.) මෙහිදී ආතුරයාගේ රෝග කාරක ස්‌වරූපයන් ද බලිය නිර්මාණයේදී සැලකිල්ලට ගනී.

ලංකාවේ බලියාගය සම්බන්ධව යමක්‌ සඳහන් කළ ප්‍රථම විදේශිකයා ලෙස වසර විස්‌සක්‌ (20) උඩරට ගත කළ (17 වැනි සියවස) රොබට්‌ නොක්‌ස්‌ සඳහන් කළ හැකිය. බලි යනු පිදුම් නැටුමක්‌ බවත්, යක්‌ නැටුම් සඳහා අඹන ලද බලි වූ බවත්, ශාන්තිකර්ම අවසානයේ ඒවා මාවත් වලට විසිකර පෑගෙන්නට හැරි බවත් රොබට්‌ නොක්‌aස්‌ සිය කෘතියේ සඳහන් කරයි. මෙහි යම් සත්‍යතාවක්‌ ඇති බවට සාධක අද්‍යතන සමාජය ද ප්‍රකට කරයි. කලාතුරකින් හෝ පැවැත්වුණ එවැනි යාගයකදී යොදාගත් බලිතටු, පිදෙන්නක්‌. මංසන්ධියක දමා තිබෙනු ඇතැම් විට වර්තමානයේද දැකිය හැකිය. ඉතා නවීකරණය වුණු සංකීර්ණ කොළඹ නගරයේද ඇතැම් මංසන්ධියක ඇතැම් විට පූජාවක්‌ සඳහා යොදාගත් මෙවැනි බලි තටුවක්‌ පිදෙන්නක්‌ තබා තිබෙනු දැක ගත හැකිය.


බලි නිර්මාණය


බලි නිර්මාණ කලාවට ද බලි ශාන්තිකර්මයට තරම්ම දිගු ඉතිහාසයක්‌ ඇති හෙයින් බලිය පිළිබඳව ද බොහෝ කරුණු පොත පතේ සඳහන් වෙයි. වෛදික යුගයට අයත් භාරතීය ග්‍රන්ථ රැසකම බලි නිර්මාණය ගැන සඳහන් වෙයි. චිත්‍ර කර්ම ශාස්‌ත්‍රය, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය ආදී පැරැණි කලා නිර්මාණ පිළිබඳව "මයිමනය හෙවත් පුරාණ ගෙබිම් ශාස්‌ත්‍රය", "මත්ස්‍ය පුරාණය", "ගරුඬ පුරාණය", "වෛජයන්ත තන්ත්‍රය" වැනි කෘතීන් ද ප්‍රතිමා නිරූපන ශිල්ප ක්‍රමය පිළිබඳ සඳහන් "ශාරිපුත්‍රය" ආදී කෘතීන් ද බිහි වූ ආකාරයට බලි ශාන්ති කර්මය පිළිබඳව ද ලියෑවුණු පොත පත ඇති බව හඳුනාගත හැකිය. මීට අමතරව බලි නිර්මාණය පිළිබඳව බොහෝ කරුණු පොත්පත්වල මෙන්ම ජනප්‍රවාදගතව පවතින ඇඹුම් කවිවලින් ද හඳුනාගත හැකිය. බලි ඇඹීම පිළිබඳ සියලු ශිල්ප ශාස්‌ත්‍ර, විද්‍යාත්මක විධි ඇතුළත් වී ඇත්තේ මේ බලි ඇඹුම් කවිවලය.

බලි සැකසීම සඳහා යොදා ගන්නා නිර්මාණ ක්‍රම දෙකක්‌ ශ්‍රී ලංකාවේ භාවිත වන බව හඳුනාගත හැකිය. එනම් කඩබලි හා රූපබලි වශයෙන්. කඩබලි යනු චිත්‍රනය මගින් රෙදිකඩක සකසා ගන්නා බලියයි. රූප බලි යනු මැටියෙන් අඹා පින්තාරු කර සාදා ගන්නා ඇඹුම් බලියයි.

බලි නිර්මාණකරණය සරල ක්‍රියාවක්‌ නොව එකිනෙක බැඳුණු සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියකි. පොත පතේ සඳහන් වන ආකාරයට මෙන්ම ජනප්‍රවාදයේ පවතින ආකාරයටත් බලි නිර්මාණය හා සම්බන්ධ ක්‍රියාවලිය පිළිවෙළකට මෙසේ හඳුනාගත හැකිය.

*
බලි මැසි නැගීම හෙවත් මැසි බැඳීම

*
බලි මඩුව තැනීම

*
තුඹස පේ කිරීම

*
මැටි පදම් කිරීම

*
මැටි අතින් පේ කිරීම.

*
අත් බලිය සෑදීම

*
බලිය ඇඹීම

*
වර්ණ ගැන්වීම

*
නේත්‍රා තැබීම

*
බලි නැගී සිටුවීම හෙවත් කෙලින් සිටුවීම වශයෙනි.

ඇඹීම සඳහා මැටි තෝරා ගැනීමේදී හුඹස්‌ මැටි වඩාත් සුදුසුම මැටි ලෙස සැලකෙන අතර බොහෝ විට යාග භූමියට උතුරු දෙසින් පිහිටි තුඹසකින් තෝරා ගැනීම සම්ප්‍රදායකි. මැටි පේ කිරීම සිදුවන්නේ මැටි කැපීමට පෙර දිනය. තුඹස වටා ගොක්‌ රැහැන් ඇද සරසා පුද සත්කාර කරන්නේ මේ පළමු දිනදීමය. (මැටි පේ කිරීම යනු මෙයයි පසුව විස්‌තර වෙයි.)

බලි නිර්මාණයේ මූලිකම කාර්යය බලිය ඇඹීමයි. ඇදුරෙකු විසින් මැටි පිඩක්‌ ගෙන තුන්වරක්‌ හිස වටා කරකවා මැස්‌ස මතට දැමීමත් සමඟ සම්ප්‍රදායානුකූලව ඇඹීම ආරම්භ කරයි. ආරම්භයේදී තෙරුවන් ගුණ සිහිකිරීම ද බොහෝ දුරට සිදුවේ. ලාංකේය බලි ශාන්තිකර්මය පුරාම මේ ආගමික නැඹුරුව ද හඳුනාගත හැකිය. එය පොත පතේ ද සඳහන් වෙයි. විනී විතාරණ මහතා එය සඳහන් කරන්නේ "බලි යාගය මෙන්ම ඇඹීම ද ආරම්භ කරන්නේ තෙරුවන් සිහි කිරීමෙනි. බලි රඟමඬලක්‌ වනාහි යම්තාක්‌ ප්‍රමාණයකට පිරිත් මණ්‌ඩපයක අනුකරණයකැයි තිරසරව පිළිගත හැකිය" යනුවෙනි. (විනී විතාරණ - බලි යාගය)

බලි මැසි නැගීම හෙවත් මැසි බැඳීම බලි ශාන්තිකර්මය හා සම්බන්ධ ආරම්භක කාර්යයයි. නියමිත ග්‍රහයන්ට අනුව බලියේ ප්‍රමාණයට ද අනුව ප්‍රමාණවත් මිමි ගණනය කිරිමෙන් මැසි සැකසීම සිදු කරයි. බොහෝ විට ඔත්තේ සංඛ්‍යා වලින් මෙම මිමි යොදා ගැනීම විශේෂත්වයකි. බලි හා බැඳුණු ඇඹුම් කවි වලින් බලි මැසි බැඳීම පිළිබඳ විස්‌තර කරුණු හඳුනාගත හැකිය.

"
උසින් එකොළොස්‌ වියන් පළලින් වියත් පමණක්‌ මැස්‌ස ගන්නේ. හොඳින් ඇදුරා පේව දත මැද ගෙයක්‌ පිරිබඩ ලමින්නේ."

ඇතැම් බලි ශාන්තිකර්ම සඳහා විශාල බලි සාදාගන්නා බැවින් පොල් පරාල වැනි ශාක්‌තිමත්, දැව ද මැසි බැඳීමට යොදා ගනී. පොල් පිති පතුරු ගෙන හරහට තබා බඳියි. බලි මඩුව සකසා ගැනීම ඊළඟ මූලික කාර්යයි. මෙයද බලියේ උස්‌ මිටි ප්‍රමණයට අනුව පරිමාණයට සාදා ගනී. බලි ඇදුරකුගේ මුල්ම ප්‍රධාන කාර්ය ලෙස සැලකෙන්නේ මැටි පේ කිරීමයි. මෙහිදී බොහෝ විට ප්‍රධාන ඇදුරෙක්‌ සහභාගි වීම චාරිත්‍රයකි. සුදු පිරුවට ඇඳගත් ඇදුරා සුදු හඳුන්, පොල්කිරි. අමු කහ, කල්ක ආදිය මුසු කරන ලද කහ වතුර මතුරා ඉසියි. බලිය සම්බන්ධ මුල්ම වැදගත් කාර්යය ලෙස මෙය සැලකෙන බැවින් බොහෝ විට එය නැකතට සිදු කරයි. බලි ඇඹීම ආරම්භ වන්නේ මින් පසුවයි. මුලින්ම මැටි තටුවක්‌ මැස්‌ස මතට දමා ඒ මත රේඛාවෙන් බලිය නිර්මාණය කරයි. අනතුරුව ඇඹීම ආරම්භ කරයි. බලි නිර්මාණය ඇතැම් විට ඉතා සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක්‌ විය හැක. එසේ වන්නේ බොහෝ විට බලියේ ස්‌වරූපය අනුවය. ඇතැම් බලියකට මුහුණු සිය ගණනකි. මහා නීල රාක්‍ෂ බලිය එවැන්නකි. තවද ප්‍රධාන බලියට අමතරව පරිවාර වශයෙන් ද බලි රූප නිර්මාණය කරයි. ඒ අනුව ප්‍රධාන බලියට පරිබාහිරව සිංහ, නාග, ඌරු, අස්‌, ගොන් මෙන්ම ඇතැම් විට නර රූපද, නව ග්‍රහයන් හා සම්බන්ධ පුන්කලස්‌, සංඛය, චාමරය, පොත, ලතාවැල, බඳ වෙළුම, අංකුස ආදිය ද චිත්‍රනය කිරීම බොහෝ දුරට සිදුවේ. තවද ප්‍රධාන බලියට අමතරව බලි මැස්‌සේ සිව්කොනේ යක්‍ෂ රූප චිත්‍රනය කිරීම ද සිදුවෙයි. බොහෝවිට ප්‍රධාන බලියට අමතරව මංගල සංකේත නිරූපන බලි ආදී සෙසු බලි චිත්‍රනයෙන් නිම කර ගැනීම ද සිදුවෙයි.

බලියක්‌ ඇඹීමේදී බොහෝ විට ශිල්පීන් කිහිපදෙනෙකු සම්බන්ධ වීම වැළැක්‌විය නොහැක. එසේ වුවත් ඇතැම් පොතක සඳහන් වන්නේ මූර්තිය ආරම්භයේ සිට වර්ණ කිරීම දක්‌වා සියලු කටයුතු එක්‌ අයෙකු විසින් සිදු කිරීමේ පිළිවෙතක්‌ ද පවතින බවයි. බලි රූප නිරූපනයේදී ඒ ඒ බලියට නියමිත හැඩය ලබා ගැනීම ඉතා වැදගත් කාර්යයකි. මෙහිදී සාම්ප්‍රදායික ශිල්පීන් සිය මහපට ඇඟිල්ල සහ දබර ඇඟිල්ල යොදා ගනිමින් අපූරුවට එය නිම කිරීමට සමත් වෙයි. මේ ආකාරයට බලියට අදාළ මුහුණ ඉතා හොඳින් මතුවන ආකාරයට නිම කිරීම "ත්‍රිමාන්" ලෙස , සාමාන්‍ය ලෙස මතු කිරීම "බිමාන්" ලෙස ද හඳුන්වයි. මෙය නූතන චිත්‍ර මූර්ති කලාවේ භාවිත "ත්‍රිමාණ" සහ "ද්විමාන" නිරූපනයමය.

බලි ඇඹීම පිළිබඳ කියෑවෙන කවි තුළින් ඒවායේ නිර්මාණ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ මනා අවබෝධයක්‌ ලබා ගත හැකිය. "කාල මූර්ති බලිය" පිළිබඳ ඇඹුම් කවියක්‌ මේ ආකාරයට හඳුනාගත හැකිය.

"
පසන් මුවින් බබලන අත් දහසකි

ඔටුනු දැරූ රජ රන්වන් පාටකි

අඹනුය උඩුකර නැගි සිය යහනකි

දස අත වෙළුනයි සර්වාභරණෙ කි"

මුදියන්සේ දිසානායක - සම-ජ සංහිතා - බලියාග විචාරය - සෞන්දර්ය කලා වි. වි. පර්යේෂණ හා සන්නිදර්ශන කමිටුව.)

බලි නිර්මාණය පිළිබඳ කවි බොහෝ ඇතත් ඒවායින් බලිරූප වල මිමි ප්‍රමාණයන් පිළිබඳ හඳුනාගත හැක්‌කේ ඉතා අල්ප වශයෙනි. "විස්‌කම් බලියේ" ඇඹීමේ මිමි ප්‍රමාණයන් දක්‌වා ඇත්තේ මෙසේය.

"
දෙව්රුව නියම උස

නමයට බෙදා එක ලෙස

ඉන් එක මුව පෙදෙ ස

දිගින් පුළුලින් ගනුව මේ ලෙස"

(
මුදියන්සේ දිසානායක - ඉහත එම)

උකුවෙල මහේෂ් සම්පත් තල්ගහාකොඩ කලාකරුවා විසින් සකසන ලද බලි



බලි ඇඹීම පිළිබඳ ක්‍රමවේදයන් ද බොහෝ දුරට බුදු පිළිම නෙළීමේ ක්‍රමවේද හා සමාන බව පෙනේ. "සාරිපුත්‍රය" "ආලේඛ්‍ය ලක්‍ෂණය" වැනි පොත්වල සඳහන් බුදු පිළිම නෙළීම පිළිබඳ ක්‍රමවේද හා මිමි ප්‍රමාණයන් සමඟ ද සන්සන්දනය කළ හැකිය.

බලිය අඹා නිම කිරීමෙන් පසු මීළඟ කාර්යය වන්නේ වර්ණ කිරීමයි. බලියේ අලංකාරවත් බව මෙන්ම සෞන්දර්යාත්මක ගුණය වඩාත් තිව්‍ර වන්නේ බලිය වර්ණවත් වීමත් සමගය. බලි වර්ණ ගැන්වීමේදී සායම් ස්‌වභාවික ද්‍රව්‍යයන්ගෙන් සාදා ගැනීම සාම්ප්‍රදායික ක්‍රමයයි. මෙහිදී සුදු. කලු, කොල, නිල්, තැඹිලි, දුඹුරු, ඇඳුරු සුදු රන්වන් යන වර්ණ බහුලව යොදා ගනී. එසේ වුවත් මෙම වර්ණ බලි සඳහා යොදා ගත්තේ ඒ ඒ ග්‍රහයන්ට විශේෂ වූ වර්ණ පිළිබඳ සැලකිලිමත් වෙමිනි. වර්ණ සාදා ගන්නා ක්‍රමය බෙහෙවින් සම්ප්‍රදායකය. සුදු වර්ණය සකසා ගත්තේ මකුලු මැටි වලිනි. කොල වර්ණය සකසා ගත්තේ අත්තන මදටිය, මිදෙල්ල, කොහොඹ ආදී ශාකවල කොළවල යුෂ වලිනි. පොල්කටු අඟුරු. කුඩුකර පෙරා ගැනීමෙන් කළු වර්ණය සකසා ගති. කහපාට සඳහා ගංගා අසබඩ ඇති පස හෝ කෑමට ගන්නා කහකුඩු යොදා ගනී. මේ ආකාරයට සාදා ගන්නා වර්ණ වලට අමතරව ඔලිද, මදටිය ආදී ඇට වර්ග ද බලියේ අලංකරණ කාර්යයන් සඳහා යොදා ගනී. වර්ණ ගන්වන තෙලිකූර සකසා ගැනීම ද ඉතා සම්ප්‍රදායිකවම සිදුවන අතර පොල්, හන, කිතුල් ආදී කෙඳි මගින් එය සකසා ගනී,

බලියේ උත්පත්තියේ පටන් අධ්‍යතනය දක්‌වා වූ ඉතා දීර්ඝ ඉතිහාසයක්‌ සම්ප්‍රදායක්‌ මෙන්ම ඒ හා බැඳුණු ජන සංස්‌කෘතියක්‌ ද පිළිබඳ කරුණු කාරණා සංක්‍ෂිප්තව මෙසේ සාකච්ඡා කළ හැකිය. දිගු ඉතිහාසයක සිට පැවත එන සම්ප්‍රදායක්‌ මෙන්ම ක්‍රියාවලියක්‌ ද පැවති බවත්, ඉතිහාසයේ බොහෝ දුරක සිට වර්තමානය දක්‌වාත්, එය නොනැසී පැවත එන බවත්, විවිධ මූලාශ්‍රයන්ගෙන් මෙන්ම ජන සංස්‌කෘතියෙන් ද ඒ අලලා කෙරුණු මෑත කාලීන පර්යේෂණ වලින් ද හඳුනාගත හැකිය.

බලි සම්ප්‍රදාය අපේ නූතන අධ්‍යතන විෂය ක්‍ෂේත්‍රයන්ට ද ප්‍රබල මූලාශ සපයන බව හඳුනාගත යුතුය. ඒ ඔස්‌සේ මිස එකී විෂය පථයන්ට සාපේක්‍ෂව සාකච්ඡා කළ යුතුව ඇත. මේ බලි යාගය හා සම්ප්‍රදාය පිළිබඳ පොත පත හා ජනශ්‍රැතිය සටහන් ඇසුරින් කරන ලද එහි තත්ත්වාකාර විවරණයකි, එවැන්නකට පූර්විකාවකි.

 

 
 
Copyrights 2015. All right reserved Department of Cultural Affairs Central Provincial Council